Powiązane artykuły
W dzisiejszym dynamicznie zmieniajacym się świecie, zmieniajacym się niekoniecznie zawsze w dobrym kierunku, słowa wypowiedziane przez Dalajlamę nabierają szczególnego znaczenia. Odpowiedzialność tak dotyczy zarówno osob jak i instytucji, w tym również biznesu. Temat odpowiedzialności społecznej biznesu coraz częściej wkracza „ na salony“.
Zagadnienia związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu (ang. Corporate Social Responsibility, CSR) zyskują nie tylko na popularności jako skuteczne narzędzie do budowania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw ale przede wszystkim na ważności z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju gospodarek i społeczeństw. Właściciele i zarządzający przedsiębiorstwami zaczynają rozmawiać o CSR, organizowane są na ten temat konferencje, zarówno bisnesowe jak i naukowe, ukazuje się co raz więcej książek i artykułów o tematyce spowypada”, że to jest modne, że wszyscy wokół więc i my?
Nie! Odpowiedź jest znacznie prostsza – bo jest to konieczne. Być może nawet jest tak, że to już jest trochę za późno… ale, jak mówi stare powiedzenie: „lepiej póżno niż wcale.“ Prawdziwy i odpowiednio zarządzany CSR to na prawde jest „gra warta świeczki“.
Sugerujemy jednak, aby przyjrzeć się problematyce z nieco szerszej perspektywy. Okaże sie wtedy że tak trochę groźnie brzmiąca nazwa społeczna odpowiedzialność biznesu – ma swoje logiczne uzasadnienie, jest nam wszystkim potrzebna, a nadto – może niektóre nasze działania w pełni sie w tę filozofię już wpisują?
Czym zatem jest CSR? Zgodnie z akademickim ujęciem, CSR to dobrowolne, wykraczające poza minimalne wymogi prawne uwzględnianie przez przedsiębiorstwa problematyki społecznej i środowiskowej w swojej działalności komercyjnej i w stosunkach z zaintersowanymi stronami.
Podstawowym założeniem CSR odpowiedzialne i etyczne postępowanie
biznesu względem grup społecznych, na które oddziałuje przedsiębiorstwo z możliwie największym poszanowaniem środowiska przyrodniczego.
Jeszcze do niedawna, a może i nadal pośród jakiejś części menegerów i właścicieli , obowiązuje zasada wywodząca się z idei nowo-liberalnej, stwierdzająca że najważniejsze są tradycyjne zasady wolności gospodarczej.
W nawiązaniu do powyższego przywołać trzeba Miltona Friedmana który twierdził, że jedyną społeczną odpowiedzialnością biznesu jest przynoszenie zysku właścicielom. Koniecznym jednak jest dopełnienie, że Friedman mocno akcentował również, że firmy prowadząc działalność, zobowiązane są przestrzegać prawa oraz nie stosować żądnych nieuczciwych praktyk. Innymi słowy – wolna gra rynkowa ale prowadzona fair. Świat sie jednak zmienia, a w aspekcie o którym mówimy, w sposób szczególny i bardzo dynamicznie.
Pomimo, iż nie wszyscy podzielają nowe teorie, to chcielibyśmy w sposób stanowczy stwierdzić, iż całe nasze doświadczenie menegerskie i zawodowe/ naukowe wskazuje, że zarządzanie biznesem ze świadomością jego szerokiej odpowiedzialności, to jedyna droga do osiągnięcia sukcesu. Firma w XXI wieku ma przynosić wartość dla wszytskich interesariuszy przedsiębiorstwa czyli dla akcjonariuszy, dla pracowników, dla klientów, dla społeczeństwa.
Nawet jeśli wydaje się to trudne, w istocie wszystkie te elementy układają się w jedną klarowną całość. Wszyscy chcemy – a właściciele w szczególności – aby w długim okresie przedsiębiorstwo się rozwijało,
przynosiło zyski, zdobywało nowych klientów i nowe rynki.
Aby tę wizję realizować, do naszej strategii zarządzania, do filozofii prowadzenia firmy należy włączyć myślenie o konieczności uwzględniania potrzeb kluczowych interesariuszy i szeroko rozumianego otoczenia firmy.
Jest absolutnie sprawą naturalną, że właściciel oczekuje zysków z prowadzonej działalności. Jest to jego prawo ekonomiczne i moralne. To on bowiem podejmuje ryzyko, on angażuje swój kapitał, często daje swoją codzienną pracę. Rzecz jednak w tym, że jeśli prowadzi sie firmę z poczuciem odpowiedzialności za innych uczestników procesu biznesowego, to zarówno pozycja firmy na rynku, zysk, satysfakcja oraz reputacja – będą większe. Jak zatem opisać społeczną odpowiedzialność w sposób bardziej praktyczny, wskazując na wzajemne oddziaływanie biznesu i społeczeństwa? Spróbujmy następującego ujęcia. Zacznijmy od tezy, że biznes i społeczeństwo potrzebują siebie nawzajem. Biznes w trakcie realizacji swoich zadań korzysta z dóbr/ zasobów należących do wszystkich takich jak woda, ziemia, energia, powietrze, środowisko, drogi…. Idąc dalej, najważniejszym zasobem są Pracownicy. Pracownicy to jednak równoczesne członkowie społeczeństwa, Obywatele.
Dlatego też biznes powinien być głęboko zainteresowany dobrą edukacją, opieką społeczną, służbą zdrowia. Także sposobem dbałości przez władze o rozwój szeroko rozumianego kapitału społecznego. Zdrowy i mądry człowiek – to w przyszłości dobry i zaangażowany pracownik.
A społeczeństwo? Oczywiście, że powinno być żywotnie zainteresowane rozwojem biznesu. To przecież właśnie firmy w większości dają miejsca pracy.
Ważnym i szczególnym elementem jest budowanie kultury firmy opartej na uniwersalnych wartościach. Kultury, a więc tego wszystkiego co składa się na „osobowość„ firmy.
Dzięki temu członkowie społeczeństwa – a jednocześnie pracownicy firmy – mogą sie rozwijać, zaspokajać potrzeby sensu i satysfakcji. To firmy wreszcie płacą podatki pozwalające na rozwój społeczności lokalnej.
Społeczna odpowiedzialność biznesu to nie jest zatem działalność charytatywna, to nie jest przekazywanie środków na najbardziej nawet szczytny cel. Oczywiście jest czymś pięknym gdy takie działania są również realizowane. Jednakże CSR to coś więcej! To takie zarządzanie firmą, które ma na uwadze zarówno interes społeczny jak i firmowy. Innymi słowy to element strategii, świadomego codziennego działania, które ma pozwolić firmie rozwijać się, zwiększać zyski, wzmacniać pozycję rynkową, jednocześnie uwzględniając realizację wartości dla innych interesariuszy.
Wszyscy jesteśmy zarówno właścicielami czy menegerami w przedsiębiorstwach, jak i – członkami społeczeństwa. Jako obywatele oczekujemy aby biznes rozsądnie korzystał z dóbr naturalnych, aby maksymalnie neutralnie wpływał na środowisko, aby produkował dobra które są zdrowe, bezpieczne itd.
Firma, która działa właśnie w taki sposób zdobywa klientów, wzmacnia się na rynku, osiąga przewagę nad konkurencją. Dlatego też, ważnym i szczególnym elementem jest budowanie kultury firmy opartej na uniwersalnych wartościach. Kultury, a więc tego wszystkiego co składa się na „ osobowość „ firmy. Są to postawy, zachowania, przekonania pracowników, menegerów, właścicieli . Jeśli wykazujemy tu szczególna dbałość o takie wartości jak szacunek wzajemny, uczciwość zarówno wobec siebie nawzajem jak i wobec klientów i innych partnerów biznesowych, transparentność, to oznacza to, że reprezentujemy myślenie odpowiedzialnego biznesu! Jednocześnie jednak budujemy czy też wzmacniamy w ten sposób „realny składnik aktywów strategicznych oraz źródło przewagi konkurencyjnej“.
Przedsiębiorstwa rodzinne, w kontekście idei biznesu odpowiedzialnego mają do odegrania szczególną rolę. „Rodzinność” ta bowiem sugeruje że zrozumienie wzajemnych relacji pomiędzy biznesem, a społecznym otoczeniem, powinno być łatwiejsze, wydaje się wręcz, że firmy rodzinne społeczną odpowiedzialność biznesu mają wpisaną w swoje DNA. Nikt nie jest bardziej zainteresowany długoterminowym rozwojem, niż firma rodzinna. Ta okoliczność powinna więc dawać w sposób naturalny właścicielom „rodzinnym“ przewagę na rynku. Jednak sam fakt bycia firmą rodzinną jeszcze niczego nie determinuje. Niezbędne jest profesjonalne i świadome uwzględnienie odpowiedzialności społecznej w faktycznej, codziennej filozofii działania firmy. Najpierw przez właścicieli, potem w gronie menegerów i pracownikow. Proces ten jest na pewno niełatwy, wymagający determinacji, wytrwałości i odwagi. W zamian jednak dostaje się satysfakcję, poczucie sensu, dobrą pozycję na rynku i wymierne efekty finansowe. W to myślenie i działanie które w istocie jest grą o „większe dobro“, warto się z całym przekonaniem zaangażować.
Autorzy:
ALICJA HADRYŚ
Ekspert ds. Internacjonalizacji firm rodzinnych. Doktor nauk ekonomicznych. Dyrektor Centrum Przedsiębiorstw
Rodzinnych Spółki Celowej UEP. Ekspert Unii Europejskiej, PARP oraz Instytutu Biznesu Rodzinnego. Wykładowca Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu, Wyższej Szkoły Bankowej oraz Lethbridge University w Kanadzie. Członek międzynarodowej organizacji IFERA (International Family Enterprises Research Academy) zrzeszającej badaczy i przedsiębiorstwa rodzinne
z całego świata, The European Council for Small Business and Entrepreneurship (ECSB) oraz organizacji Vital Voices.
ROMAN WIECZOREK
Ekspert Instytutu Biznesu Rodzinnego. Były prezes i v-ce prezes zarządu światowego Grupy Skanska SA, zatrudniającej 50 tys. pracowników z obrotem 16 mld euro. W grudniu 2016 roku postanowił zakończyć swoją karierę zawodową. Obecnie pełni funkcję przewodniczącego Rady Uczelni Uniwersytetu Łódzkiego i jest członkiem Consilium przy Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzi wykłady MBA w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Jest członkiem Międzynarodowej Grupy Doradców Instytutu CEELI ( Central and Eastern European Low Initiative Institute ) z siedzibą w Pradze. To również przewodniczący Rady Nadzorczej Ośrodka Profilaktyki i Epidemiologii
Nowotworów (OPEN) z siedzibą w Poznaniu oraz członek Rady Fundacji Humanites z siedziba w Warszawie, doradca Biznesu i mentor.
