Powiązane artykuły
Gdy przed laty poznałam Sławka na prowadzonych przeze mnie studiach MBA, był wyróżniającym się słuchaczem. Dyskutujący, krytyczny (życzliwie) i niezwykle dociekliwy. Miał za sobą wspaniałą karierę zawodową… Pomyślałam, że mógłby być wspaniałym zarządzającym spoza rodziny dla jednej z firm rodzinnych, w której właściciel nie miał kandydatów ani w rodzinie, ani wśród pracowników i był w dylemacie, komu przekazać zarządzanie. A ponieważ Sławek powiedział w przerwie, że po moich barwnych opowieściach o firmach rodzinnych chciałby wejść w rolę CEO jednej z nich, długo nie czekając, zadzwoniłam do właściciela i ich ze sobą skontaktowałam.
Umówili się na spotkanie, a kwartał później Sławek już tam pracował. Ucieszyłam się, gdy niezależnie każdy z panów zadzwonił do mnie z podziękowaniami, gdyż mieli poczucie, że trafiając na siebie, spełniają właśnie swoje marzenie! Nie minęło pół roku, gdy zadzwonił do mnie Sławek, mówiąc „Większego bałaganu nie widziałem nigdy!”, a chwilę później właściciel firmy ze słowami „Co on sobie wyobrażał?!”.
Co stało się podczas współpracy właściciela i managera? Dlaczego fascynacja poparta doświadczeniem obu z nich zawiodła?
Różnica w sposobie zarządzania firmą przez managera spoza rodziny właścicielskiej a zarządzaniem przez właściciela rzeczywiście istnieje. Wynika ona z odmiennych motywacji i perspektyw, które są dobrze wyjaśnione w literaturze family business przez teorię pryncypała-agenta, która opisuje relację między właścicielem firmy (pryncypałem) a managerem (agentem). Pryncypał (właściciel) zatrudnia agenta (managera) do zarządzania firmą w jego imieniu. Kluczowym problemem tej relacji jest: rozbieżność interesów – właściciel i manager mają różne cele, co może prowadzić do konfliktu, jeśli strony nie są tego świadome i nie przedyskutują znaczenia tych różnic.
6 głównych różnic w zarządzaniu firmą rodzinną przez managera i właściciela
Różnica 1. Motywacje finansowe
Właściciel: Jego główną motywacją jest zwiększenie wartości firmy i jej długowieczność, ponieważ jego osobisty majątek jest zainwestowany w firmę.
Manager: Motywacje managera często wynikają z wynagrodzenia (np. premie managerskie, bonusy) uzależnionego od krótkoterminowych wyników, co skłania lub przynajmniej może skłaniać go do maksymalizacji zysków w krótkim czasie.
Różnica 2. Perspektywa czasowa
Właściciel: Działa z myślą o długoterminowym sukcesie firmy, sadzi drzewa na lata, uwzględnia następne pokolenia, często marzy o wielopokoleniowości.
Manager: Może mieć tendencję do działania w perspektywie krótkoterminowej, ponieważ jego ocena i wynagrodzenie są często uzależnione od rocznych lub kwartalnych wyników. Ponadto nie mając związku osobistego z rodzinnym biznesem, nie ma optyki wielopokoleniowej.
Różnica 3. Podejmowanie ryzyka
Właściciel: Jest często skłonny do podejmowania większego ryzyka w celu długoterminowego rozwoju firmy, opiera się na intuicji, dlatego to ryzyko zwiększa.
Manager: Może być bardziej ostrożny, aby unikać ryzykownych decyzji, które mogą wpłynąć negatywnie na jego karierę, nawet jeśli ogranicza to potencjalny rozwój firmy.
Różnica 4. Zaangażowanie emocjonalne
Właściciel: Ma silne emocjonalne przywiązanie do firmy, ponieważ jest to często jego dzieło, związane z rodzinną tradycją i dziedzictwem, angażuje się ponadnormatywnie, często wręcz stawiając na szali swoje zdrowie, czasem nawet relacje rodzinne. Firma jest jego pierwszym wyborem.
Manager: Może traktować firmę bardziej jako projekt zawodowy i źródło dochodu, bez głębokiej osobistej więzi z działalnością firmy. Nawet jeśli taka więź jest, to jednak jest ona nieporównywalnie słabsza niż ta właścicielska.
Różnica 5. Decyzje inwestycyjne
Właściciel: Często skłonny do reinwestowania zysków w firmę, aby ją rozwijać i zabezpieczać przyszłość, nawet kosztem bieżących zysków. Nie raz widziałam inwestycje właścicielskie, które nie miały uzasadnienia ekonomicznego w danym roku, a nawet kilku latach. Jednak z perspektywy długoterminowej były świetne!
Manager: Może preferować strategie maksymalizujące krótkoterminowe zyski, takie jak ograniczanie kosztów inwestycji, aby wykazać lepsze wyniki finansowe w krótkim czasie.
Różnica 6. Kultura organizacyjna i wartości
Właściciel: Silnie dba o wartości rodzinne i długotrwałą kulturę firmy, z naciskiem na etykę, lojalność i reputację firmy. Zarządzanie przez wartości jest niezwykle istotne i intuicyjne wśród wielu właścicieli, z którymi pracowałam.
Manager: Może koncentrować się na wydajności operacyjnej i wynikach finansowych, czasem kosztem dbałości o długoterminową kulturę organizacyjną firmy.
Wszystkie te różnice wynikają z tego, że właściciel patrzy na firmę z perspektywy jej długoterminowego przetrwania, rodzinnych wartości i dziedzictwa, podczas gdy manager jest najczęściej zainteresowany bieżącymi wynikami, które bezpośrednio wpływają na jego wynagrodzenie i rozwój kariery.
Różnice te warto zgłębić, zrozumieć i poznać. Wówczas obie strony będą bardziej świadomie siadać do rozmów o prowadzeniu firmy przez managera spoza rodziny właścicielskiej. Takich rozmów w Polsce będzie w najbliższym czasie coraz więcej, gdyż z badań Instytutu Biznesu Rodzinnego wiemy, że ponad 92% firm rodzinnych nie będzie miało sukcesji wewnątrzrodzinnej.
Aby dobrze przygotować się do roli managera zarządzającego firmą rodzinną, Instytut Biznesu Rodzinnego wraz z Akademią Leona Koźmińskiego przygotował studia podyplomowe „Menedżer w biznesie rodzinnym”. Studia odpowiadają na aktualne i przyszłe wyzwania przedsiębiorców, umożliwiają wymianę doświadczeń z ekspertami na co dzień pracującymi z firmami rodzinnymi, z prezesami najlepszych polskich firm oraz z innymi uczestnikami. Oprócz zjazdów stacjonarnych i zajęć zdalnych proponujemy dodatkowe spotkania i wykłady online dla chętnych!
Więcej: https://www.ibrpolska.pl/studia_podyplomowe_menedzer_w_biznesie_rodzinym/
Cytując dane z artykułu, podaj źródło: Adrianna Lewandowska, 6 głównych różnic w zarządzaniu firmą rodzinną przez managera i właściciela, Portal: FamilyBusiness Magazine 2024, https://familybusiness.ibrpolska.pl.
