Powiązane artykuły
Firma rodzinna ma szereg cech i zasobów, których nie można kupić, zdobyć, pożyczyć. Wyjątkowe wartości, zaangażowanie właścicieli, członków rodziny, długotrwałe relacje, zaufanie, szacunek, wartość marki – to zalety rodzinności. Jeśli dodać do tego fakt, że właściciele firm zarządzają z perspektywą długookresową i budują jej potencjał na lata, daje to każdej firmie rodzinnej ogromny potencjał rynkowy.
Czasami wydaje się, że układ systemów rodziny i firmy jest bardzo trudny w zarządzaniu firmą rodzinną. Może być jednak tak, że to właśnie dzięki niemu wasza firma stanie się silniejsza niż jej nierodzinna konkurencja. Masz bowiem nieoceniony potencjał w postaci wsparcia ze strony rodziny! Tu tkwi źródło Twojej mocy! Masz za sobą tych, dla których jesteś ważny nie tylko jako właściciel, ale też w różnych rolach w rodzinie biznesowej: jako ojciec, mąż, przyjaciel, partner. Ktoś wyjątkowy, któremu zawsze życzy się dobrze i nigdy nie odmawia! To nieoceniona moc, która wspiera Twoje działania. Stąd firmy rodzinne odnoszą w wielu aspektach więcej sukcesów niż inne formy przedsiębiorstw.
Nadrzędny cel: utrzymanie biznesu rodzinnego przez kolejne pokolenia
Właściciele, prawdopodobnie podobnie jak i Ty, dążą do utrzymania biznesu na pokolenia. Dla Twojej rodziny firma jest często centralną kwestię życiową. Staje się ona z czasem nie tylko miejscem, które finansuje wasze życie, dom, rachunki, podatki, urlop (o ile w ogóle masz… czas, żeby gdzieś wyjechać). Firma zaczyna być „kolejnym dzieckiem”, o które wszyscy członkowie rodziny solidarnie dbają! Oczywiście Ty najbardziej, ponieważ firma zaczyna być dla Ciebie wyzwaniem wybiegającym poza wymienione wcześniej zabezpieczenie finansowe. To ciągłe nowe wyzwania, nowe cele, nowe ambicje i głód dalszego rozwoju. A że jesteś „przedsiębiorcą”, jesteś głodny tych wyzwań.
Siła waszej firmy jest więc pochodną Twojej siły! Dla każdej firmy, a zwłaszcza firmy rodzinnej, najistotniejsze znaczenie mają osoby zarządzające przedsiębiorstwem. Twoje wartości, cele życiowe, doświadczenie, ale także cechy osobowościowe, które wpływają na sposób zarządzania firmą i jej pozycję konkurencyjną. To nic innego, jak innowacyjność, pomysłowość, wytrwałość, by nie powiedzieć czasem „upór w działaniu”, Twój zdrowy sceptycyzm czy wrodzona solidność wpływają na to, jak w tej chwili wygląda pozycja strategiczna Twojej firmy. Dodaj do tego jeszcze cechy charakteru, skromność i pokorę, umiejętność budowania relacji z kontrahentami i słuchanie potrzeb klientów…
Osoby obdarzone takimi cechami wpływają motywująco na członków rodziny pracujących na rzecz firmy oraz pozostałych pracowników. Pobudzają ich zdolność do identyfikacji z wartościami i celami firmy. To ogromnie istotne, ponieważ wszyscy zaczynają współpracować na rzecz wspólnego dobra, co przyczynia się do stabilnego i długookresowego wzrostu firmy rodzinnej.
Wasza firma, firma rodzinna może być silniejsza niż firma nieposiadająca cech rodzinności, gdyż korzysta z niepowtarzalnych zasobów.
Wartości źródłem trwania i rozwoju przedsiębiorstw rodzinnych
Liczne badania dowodzą, że źródłem trwania i rozwoju przedsiębiorstw rodzinnych są ich główne wartości, a ściślej ujmując – silne poczucie świadomości własnych głównych wartości, ich niezmienność wobec zmian w otoczeniu oraz świadome zarządzanie nimi, tj. wdrażanie w każdym aspekcie działania firmy (1).
Wartości takie jak zaufanie, przywiązanie i lojalność mogą zapewnić firmie przewagę nad konkurencją, np. dzięki silnym osobistym relacjom z klientami i dostawcami, silnym zorientowaniu na potrzeby klienta, wysokiej motywacji i gotowości pracowników do działania.
Wartości, na których właściciele, zarządzający firmą rodzinną opierają swoje decyzje, są najczęściej niezidentyfikowane i częstokroć intuicyjne. Bo po prostu są częścią Twojego sposobu patrzenia na świat i tego, co w nim uznajesz za najważniejsze. Przyjmujesz reklamację od klienta, bo szanujesz relacje, jakie macie, bo uznajesz jego rację – nawet gdy uważasz, że nie ma racji – też przyjmujesz. Bo wartością dla Ciebie jest to, że klient jest twoim partnerem. I o ile dla ciebie jest to „oczywiste”, bo jest to częścią Twojego systemu wartości, wskazane jest nazwać i zidentyfikować te wartości w firmie, które wyznaczają nadrzędne reguły zachowań. Zwiększanie świadomości w tym zakresie przynosi niezwykle wymierne korzyści i zwiększa szansę na długowieczność firmy rodzinnej.
Wady i zalety rodzinności: różnice w zarządzaniu
Firma rodzinna działa z chęcią trwania w długiej perspektywie, trwania na pokolenia. O wiele częściej chce zatem zachować lepszą jakość, wyższą wiarygodność, buduje długookresowe relacje, jest nastawiona na długi marsz, co jest oczywiście trudnym wyzwaniem, ale z drugiej strony daje ogromną siłę.
Właściciele firm rodzinnych nie wywierają presji na krótkookresowe wyniki. Świadomie nie koncentrują się na krótkookresowej maksymalizacji zysków. Decyzje o lokowaniu kapitału i o inwestycjach mają charakter zdecydowanie długookresowy. To zawsze decyzje przemyślane, świadome, zwiększające wartość przedsiębiorstwa. Tym samym, przyjęcie takiej długookresowej optyki, zwiększa niezależność przedsiębiorstwa, które swoją wartość buduje nierzadko wolniej, ale za to samodzielnie. To cecha, która zwiększa niezależność strategiczną wielu firm rodzinnych.
Szybciej podejmujesz decyzje. To kolejna cecha zwiększająca siłę firm rodzinnych. Znacznie krótsze procesy decyzyjne i częściej występujące struktury decyzyjne drogą ustną umożliwiają wysoką elastyczność i szybkość podejmowania decyzji, a co za tym idzie niższe koszty operacyjnego działania. Mówisz i działasz.
W tym kontekście ważne jest, aby wartości stojące za strategicznymi decyzjami zostały zidentyfikowane i przekazane dalej kolejnym pokoleniom, gdyż to właśnie dzięki nim firma nabiera określonej tożsamości i jest rozpoznawalna na swoim rynku.
Pozioma hierarchia, rozważna polityka pieniężna i znacznie więcej
Pozioma hierarchia w firmie ułatwia podejmowanie szybkich decyzji. To również duży argument wzmacniający przedsiębiorczość firmy. Krótkie procesy decyzyjne, bo decyzję często podejmujesz na gorąco i to sam. Doceniają to w szczególności klienci, lecz także dostawcy i pracownicy. Ale… musisz uważać. Takie wyraźne ukierunkowanie firmy na silną osobowość wiąże się z pewnymi wadami. Trudności mogą pojawić się w wypadku sytuacji kryzysowych. I nagle to, co przed chwilą wymieniłam jako zalety rodzinności, może nagle stać się wadami. Na przykład, jeśli właściciel przestanie angażować się w działalność firmy, czy to w wyniku choroby, wypadku, śmierci, problemów z płatnościami lub zagrożeniem upadłością, lub gdy niekorzystnie przeprowadzony proces sukcesji pozostawi firmę bez jej „duszy”.
Konserwatywna, rozważna polityka pieniężna wspiera długoterminowe strategie finansowe. Oczekiwania zysku udziałowców, którzy są członkami rodziny, są z reguły znacznie niższe niż w przypadku myślenia o wymiernej wartości dla akcjonariusza, a do tego członkowie rodziny są w razie kryzysu gotowi do przekazania do dyspozycji prywatnego majątku. Kapitał firm rodzinnych w pierwszej kolejności pochodzi zazwyczaj z funduszy rodziny. Jeśli potrzebne jest dofinansowanie, właściciel sięga po dotacje i kredyty, jednakże kapitał obcy wciąż stanowi mniejszy udział w kapitale firm rodzinnych niż w firmach nierodzinnych (2).
Z racji tego, że źródłem pochodzenia kapitału w firmach rodzinnych jest majątek Twój czy Twojej rodziny, działasz o wiele ostrożniej i z większą uwagą szacujesz ewentualne ryzyka. Głównym motywem takiego podejścia jest konieczność zachowania ciągłości biznesu na kolejne pokolenia.
I tu właściciele firm reprezentują dwa podejścia. Są tacy, którzy chcąc maksymalizować efektywność zaangażowanych środków, koncentrują swoje działania na określonych grupach produktowych czy segmentach powodując tym samym rozwój kompetencji swojej firmy. A są też tacy, którzy działają wprost odwrotnie, a mianowicie dywersyfikują swoje biznesy, by nie ulegać wahaniom koniunkturalnym, sezonowości i łatwiej móc kontrolować konsekwencje wynikające z cykliczności różnych obszarów biznesowych.
Nastawienie na długotrwałość i rodzinne przywiązanie ukazują się także w jakości powstałych relacji z partnerami biznesowymi, które mają często charakter przyjacielski i są przez to bardzo efektywne.
Również nazwa firmy, która częstokroć kojarzona lub nawet nazywana jest nazwiskiem, stanowi znaczący symbol identyfikacji – zarówno dla produktów, jak i pracowników: Przynależność jest wartością samą w sobie, a marka firmy rodzinnej może być twoją wielkim atutem!
„Przez trudy do gwiazd”
„Per aspera ad astra”– „przez trudy do gwiazd”– tak można by nazwać złotą zasadę firm rodzinnych. Podczas gdy w przypadku firm innych niż rodzinne powstają granice gotowości do działania – bariery nie do przekroczenia, tak zaangażowanie i przedsiębiorczość członków rodziny (a także pracowników) w firmie rodzinnej nie ma końca. Granica szalonego zaangażowania przekroczona jest wielokrotnie! Jako właściciel aktywnie uczestniczący w firmie rodzinnej z czasem bardzo silnie utożsamiasz się z nią, przez co Twoje zaangażowanie w pracę oraz wola rozwoju przedsiębiorstwa po prostu jest nieustanna. I nie poddajesz się. Nigdy.
Etos pracy, odpowiedzialność i zaangażowanie. To cechy, które w szczególny sposób wyróżniają firmy rodzinne. Właściciele firm oraz członkowie ich rodzin mocno identyfikują się z prowadzoną firmą i niezwykle angażują się w jej rozwój. W firmach rodzinnych mocno odczuwalna jest współodpowiedzialność za wieloaspektową działalność przedsiębiorstwa, gdyż kondycja firmy wpływa bezpośrednio na byt rodziny, co jest dodatkową stymulacją dla wszystkich zaangażowanych w nią członków rodziny.
Często zauważa się także, że osoba, która przez lata ukształtowała przedsiębiorstwo, pod koniec swojego życia zawodowego nie wyczuwa już potrzeb rynku. Kwestia, czy siła przedsiębiorstwa była zbyt mocno i zbyt długo skoncentrowana na jednej osobie lub, czy zasady działania firmy w procesie jej rozwoju zostały jednak świadomie poddane pewnym procedurom, może okazać się decydująca dla losu firmy. Ale to… oceń już sam.
Najważniejsze zalety rodzinności w firmie
- Długoterminowa perspektywa
- Stabilność i ciągłość – firmy rodzinne często myślą w długim okresie, skupiając się na trwałym sukcesie i przetrwaniu przez pokolenia, zamiast na krótkoterminowych zyskach.
- Inwestycje – są skłonniejsze do inwestowania w projekty, które przynoszą korzyści w dłuższym horyzoncie czasowym.
- Zrównoważony rozwój – inwestycje są bardziej przemyślane i ukierunkowane na długoterminowy rozwój, co może prowadzić do bardziej zrównoważonego wzrostu.
- Silne wartości i kultura organizacyjna
- Wartości rodzinne – firmy rodzinne często kierują się wartościami i etosem pracy przekazywanymi z pokolenia na pokolenie, co może prowadzić do silnej kultury organizacyjnej.
- Lojalność – pracownicy w firmach rodzinnych często są bardziej lojalni, dzięki poczuciu przynależności i wspólnych wartości.
- Silne więzi – bliskie relacje między członkami rodziny i pracownikami sprzyjają zaufaniu i współpracy.
- Szybkość podejmowania decyzji
- Mniej biurokracji – dzięki mniejszej liczbie poziomów zarządzania i bliskim relacjom, firmy rodzinne mogą szybciej podejmować decyzje.
- Elastyczność – mogą szybciej reagować na zmieniające się warunki rynkowe i dostosowywać swoje strategie.
- Osobiste zaangażowanie – członkowie rodziny często są osobiście zaangażowani w zarządzanie firmą, co zwiększa ich motywację do osiągnięcia sukcesu.
- Zaufanie i relacje międzyludzkie
- Bliskie relacje – firmy rodzinne zazwyczaj charakteryzują się silnymi, osobistymi relacjami między członkami rodziny i pracownikami, co sprzyja zaufaniu i współpracy.
- Długoterminowe relacje biznesowe – są skłonniejsze do budowania długoterminowych relacji z klientami, dostawcami i partnerami biznesowymi.
- Unikalna kultura innowacji
- Innowacyjność z tradycją – firmy rodzinne mogą łączyć innowacyjność z głębokim zrozumieniem tradycji i historii firmy, co może prowadzić do tworzenia unikalnych produktów i usług.
- Pragmatyzm – inwestycje w innowacje są często bardziej przemyślane i zorientowane na realne potrzeby rynku.
- Większa odporność na kryzysy
- Stabilność finansowa – dzięki długoterminowej perspektywie i ostrożnemu zarządzaniu finansami, firmy rodzinne często mają większe rezerwy finansowe na wypadek kryzysów.
- Elastyczność operacyjna – mogą szybciej dostosować swoje strategie i struktury do zmieniających się warunków rynkowych.
7. Kapitał społeczny
- Reputacja i wiarygodność – firmy rodzinne mogą cieszyć się dobrą reputacją i wysokim poziomem zaufania wśród klientów i społeczności.
- Wsparcie społeczne – silne więzi rodzinne mogą zapewniać dodatkowe wsparcie emocjonalne i społeczne dla członków rodziny zaangażowanych w firmę.
Jak widzisz, zarządzasz wyjątkową organizacją: firmą rodzinną! Zalety rodzinności mogą przyczynić się do sukcesu właściciela firmy rodzinnej. Długoterminowa perspektywa, silne wartości i kultura organizacyjna, elastyczność oraz osobiste zaangażowanie właścicieli to tylko niektóre z czynników, które sprawiają, że firmy rodzinne mogą być wyjątkowo konkurencyjne i odporne na wyzwania rynkowe. To może być źródło siły, które w konsekwencji zadecyduje o przewadze nad swoimi konkurentami! To wariant optymistyczny. A czy rodzinność może stanowić czynnik, który destabilizuje firmę? O tym w następnym artykule!
Co dla firm rodzinnych robi Instytut Biznesu Rodzinnego
Dlatego w ramach działań edukacyjnych Instytutu Biznesu Rodzinnego zainicjowaliśmy kongres dla rodzin biznesowych, będący kontynuacją 10 lat doświadczeń spotkań organizowanych w ramach Międzynarodowego Kongresu Firm Rodzinnych. Zachęcamy do udziału w spotkaniu w ramach Kongresu 4 GENERATIONS. Tu punkt styku systemów: biznesu i rodziny jest główną osią agendy. Zapraszamy świetnych prelegentów, właścicieli rozumiejących istotę zarządzania oboma systemami. Raz w roku będziemy tworzyć możliwość, by rodziny biznesowe kształciły i rozwijały się wspólnie. Więcej o 4 GENERATIONS: https://4generations.eu/.
Cytując dane z artykułu, podaj źródło: Adrianna Lewandowska, 7 głównych zalet rodzinności, Portal: FamilyBusiness Magazine 2024, https://familybusiness.ibrpolska.pl.
Bibliografia
- Agata Stachowicz-Stanusch, Potęga wartości. Jak zbudować nieśmiertelną firmę, Wyd. Helion, Gliwice 2007.
- Maciej Stradomski, Finansowanie obce firm rodzinnych na rynku niedoskonałym, PWE 2010, s. 181-235.
