Strona domowa / Sukcesja / Dlaczego sukcesja w firmie rodzinnej jest tak trudna – i jak się do niej przygotować?
Sukcesja to trudny proces, wymagający dokładności i jakości

Dlaczego sukcesja w firmie rodzinnej jest tak trudna – i jak się do niej przygotować?

Firmy rodzinne podlegają innym zasadom, ponieważ sprawy rodzinne mieszają się tutaj ze sprawami biznesowymi. Można wyróżnić 7 obszarów, które musisz przemyśleć, zanim zdecydujesz się na przejęcie firmy rodzinnej.

Każdy przedsiębiorca, każdy założyciel firmy ma pewną wizję tego, jak za pomocą usługi czy produktu ułatwić, upiększyć czy ulepszyć życie klienta. Jest to silny czynnik motywacyjny i coś, co napędza przedsiębiorstwo rodzinne. Celem jest stworzenie czegoś i utrzymanie własnej rodziny – w najlepszym wypadku również jej przyszłych pokoleń.

Dwa systemy w firmie rodzinnej

Największy problem: w firmie rodzinnej system rodziny przeplata się z systemem firmy. 

W rodzinie obowiązuje zasada przynależności, która daje poczucie więzi i siłę. I na zasadzie przynależności opiera się system kompensacji, czyli wynagradzania członków rodziny. 

Koncepcja rodziny opiera się na reprodukcji. Zarządzanie majątkiem ma zapewnić długowieczność firmy rodzinnej. Jednak zarówno w rodzinie, jak i w biznesie ważne jest zachowanie równowagi. 

Przeszłość i przyszłość firmy rodzinnej

Pielęgnowanie i przypominanie o przeszłości rodziny jest bardzo ważne, by budować wspólną przyszłość. 

Odwrotnie jest w przypadku firmy – jeśli firma chce osiągnąć sukces, musi patrzeć w przyszłość, by tworzyć wspólną historię. 

Pielęgnowanie i przypominanie o przeszłości z jednej strony pomaga więc utrzymać przedsiębiorstwo, z drugiej jednak strony istnieje ryzyko, że przez to firma nie wprowadzi niezbędnych innowacji, co może negatywnie wpłynąć na jej losy.

Problemy z wyceną przedsiębiorstwa

Rodzinne przedsiębiorstwa często cierpią z powodu niesprecyzowanego pomysłu na biznes, nieodpowiedniego biznesplanu lub jego braku, zbyt niskiego kapitału własnego, ciągłego braku wypłacalności i wielu innych. Ponieważ małe i średnie przedsiębiorstwa często nie mają wartości faktycznej, tylko niematerialną, to wycena przedsiębiorstwa w momencie przejęcia firmy jest bardzo trudna.

Międzyludzkie „bomby”

Problemy w firmie rodzinnej, które pozostają przemilczane i niewyjaśnione, są jak „bomby” w relacjach międzyludzkich. To mogą być na przykład konflikty w komunikacji interpersonalnej, kwestie podejmowania decyzji, kwestie motywacji, ograniczone możliwości wyboru i działania obu stron, strach przed transparentnością i zobowiązaniami i wiele innych.

7 problemów po stronie seniora:

1. Senior przesuwa moment przekazania firmy potomkom do czasu, gdy, mimo chęci, nie może już pełnić swojej funkcji („fenomen księcia Karola”). 

2. Senior odmawia każdej pomocy z zewnątrz, bo przecież nikt nie zna rodziny i firmy tak dobrze, jak on.

3. Senior mieszka przy siedzibie firmy tak długo, jak to możliwe.

4. Senior wprawdzie „oficjalnie” oddaje przedsiębiorstwo w ręce sukcesora, jednak tak naprawdę nadal dba i martwi się o każdą drobnostkę i w rzeczywistości jeszcze długo pozostaje właścicielem firmy.

5. Senior nie ma żadnych interesujących alternatyw po przekazaniu firmy.

6. We wszystkim, co robi sukcesor, senior widzi błędy – przed, w trakcie, a przede wszystkim po przekazaniu firmy – i wywiera na niego w ten sposób presję, by ciągle okazywał wdzięczność.

7. Senior podtrzymuje iluzję – wobec siebie i wobec innych – że może pracować wiecznie i że firma nigdy nie będzie dobrze działać bez niego. Bo przecież jego dziecko zawsze pozostanie dzieckiem!

7 rad dla sukcesora:

1. Zdobądź wystarczająco dużo kompetencji. Stawiaj pierwsze kroki i zbieraj doświadczenie również poza rodzinnym biznesem. Nabierzesz dystansu do firmy rodziców.

2. Zawczasu przemyśl dokładnie, czy rzeczywiście chcesz przejąć biznes rodzinny i dopiero wtedy podejmij tę ważną decyzję.

3. Gdy bierzesz na siebie firmę tylko dlatego, że czujesz się zobowiązany wobec rodziny, z pewnością firma stanie się dla Ciebie obciążeniem. Także ręce przy sobie!

4. Sprawdź, czy przedsiębiorstwo, które przejmujesz, ma dobrą sytuację finansową. W dzisiejszych czasach przejęcie długu po kilku pokoleniach nie jest dobrym pomysłem.

5. Wszystkie ustalenia sporządzaj w formie pisemnej. Później sobie podziękujesz!

6. Doceniaj to, co otrzymałeś.

7. Wypracuj własną wizję przedsiębiorstwa i znajdź swoje miejsce w firmie.

Odkryj potencjał

Jeden z moich klientów definiuje potencjał do prowadzenia rodzinnej firmy w następujący sposób: „Wspaniałe w tym wszystkim było to, że gdy byłem za granicą, nieważne jakie odnosiłem tam sukcesy, czy traktowano mnie tam dobrze czy źle, zawsze wiedziałem, że mogę wrócić do domu i pracować w rodzinnej firmie”.

Przeanalizuj system

Im więcej pokoleń przeszło przez firmę, tym większe przywiązanie do niej. W podejściu systemowym często okazuje się, że motywacja założyciela przewyższa pokolenie. Dlatego niekiedy sensownie jest powołać tymczasowego managera z zewnątrz. 

Taka zmiana wiążę się czasami z tym, że z biegiem lat inne wartości stają się ważne, np. rodzina, czas wolny, styl życia. Młodzi mają zwykle inne wyobrażenie przedsiębiorczości niż ich rodzice, wynikające z wykształcenia czy podejścia do życia. Nie chcą już pracować dzień i noc, 7 dni w tygodniu, za głodową stawkę. To sprawia, że z ich punktu widzenia przejęcie firmy wydaje się nieatrakcyjne – z gospodarczego punktu widzenia często faktycznie tak jest.

Tak więc podążaj za głosem serca, przemyśl dobrze, czego chcesz i włącz swoją rodzinę oraz ekspertów od sukcesji w proces decyzyjny.

Tłumaczenie: Agata Kołacz 

O dr Manuela Mätzener

dr Manuela Mätzener
W 2007 roku założyła w Wiedniu Instytut Rodziny i Biznesu (ifub, das Institut für Familien & Betriebe) wspierający rodziny i przedsiębiorstwa holistycznym podejściem do kwestii rodzinnych, biznesowych, osobistych, zdrowotnych oraz reklamowych. Autorka licznych książek, np. „Udane przekazanie przedsiębiorstwa w biznesie rodzinnym”, „Kto tu jest szefem?“, „Skuteczna optymalizacja kosztów”.

Zobacz również

Strategie biznesu i rodziny, czyli metodyka „kropki i kreski” w strategiach właścicielskich

Dla firm rodzinnych strategia właścicielska ma dwa konteksty – planuje się strategię biznesu oraz strategię …

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.