Powiązane artykuły
Współpracując z właścicielami firm rodzinnych coraz częściej rozmawiamy na temat zasadności założenia i prowadzenia butiku rodzinego, czyli family office. To dość oczywista konsekwencja nałożenia się kilku faktów: zasobności finansowej danej rodziny, zwiększającego się grona rodziny oraz mniejszego zainteresowania kolejnych pokoleń biznesem rodzinnym.
Zarządzanie rodzinnym dziedzictwem i majątkiem należącym do rodziny staje się coraz bardziej skomplikowane. Rodziny o znacznych zasobach finansowych mierzą się z wyzwaniami związanymi nie tylko z inwestowaniem, ochroną majątku, ale też tematem dziedziczenia, czyli sukcesji w należących do nich firmach a także profesjonalizacją i zarządzaniem relacjami między członkami rodziny.
W ostatnich latach w Polsce obserwujemy znaczący wzrost zainteresowania instytucją family office, szczególnie w kontekście firm rodzinnych, które po latach transformacji ustrojowej zaczynają dysponować nadwyżkami finansowymi, a członkowie rodzin mają inne marzenia niż praca w nich. Dla rodzin, z którymi pracujemy w Instytucie Biznesu Rodzinnego, założenie family office wiąże się nie tylko z motywami finansowymi, ale też z wysoką potrzebą utrzymania spójności. i harmonii w rodzinie. W miarę jak rodzina się rozrasta, zarządzanie relacjami i interesami wszystkich członków staje się coraz bardziej skomplikowane, a równocześnie świadomość tego, że utrzymanie jedności w rodzinie jest bardzo ważne dla długotrwałego sukcesu zarówno w biznesie, jak i w relacjach osobistych. Jak więc w tym wszystkim może pomóc założenie family office?
Czym jest butik rodzinny czyli family office?
Trudno bezpośrednio przełożyć znaczenie family office na język polski. Najprostsze i najbardziej dosłowne tłumaczenie, które oddaje ideę instytucji zajmującej się sprawami rodzin to „biuro rodzinne”, które sugeruje, że jest to wydzielona jednostka, koncentrująca się na potrzebach rodziny.
Chcielibyśmy wyjść poza skojarzenia z „biurem” i zaproponować myślenie o family office jako o świetnie zorganizowanym, dobrze zarządzanym butikiem rodzinnym. Słowo „butik” pochodzi z języka francuskiego (boutique) i oznacza niewielki, ekskluzywny sklep albo firmę, oferującą wyspecjalizowane lub luksusowe produkty oraz usługi. W kontekście family office „butik” sugeruje, że jest to instytucja, która dostarcza wysoce wyspecjalizowanych i dostosowanych do potrzeb klienta usług. Charakteryzuje się również indywidualnym podejściem do każdej rodziny, dostosowując swoje usługi do unikalnych potrzeb i oczekiwań właścicieli. Koncentruje się na budowaniu długotrwałych relacji z rodzinami, które często trwają wręcz przez pokolenia.
Holistyczne rozumienie butiku rodzinnego wykracza daleko poza tradycyjne podejście do inwestycji, skupiając się na szerokim zakresie usług, które wspierają zarówno aspekty finansowe, jak i osobiste życia rodzinnego. To nie tylko instytucja zajmująca się zarządzaniem majątkiem, ale także kompleksowe centrum wsparcia, które integruje różnorodne potrzeby rodzin biznesowych.
Butik rodzinny może być zorganizowany w różnych formach prawnych: jako fundacja rodzinna, fundusz inwestycyjny zamknięty, spółka, która powoływana jest przez majętne rodziny w celu wspierania członków rodziny w ich ewentualnych projektach inwestycyjnych, doradzania w zakresie prawno-podatkowym, a także planowania kariery zawodowej i rozwoju, edukacji czy nawet dbania o zdrowie członków rodziny. Może przyjmować różne formy – od małego zespołu ekspertów finansowych, prawników, doradców podatkowych, managerów inwestycyjnych, specjalistów ds. sukcesji, rozwoju talentów, mentoringu w zakresie nowoczesnego przywództwa, po bardziej rozbudowane struktury, które oferują szeroki wachlarz usług.
Takie podejście pozwala na zrozumienie, że sukces finansowy rodziny jest ściśle związany z jej stabilnością emocjonalną i społeczną. Oprócz pomnażania kapitału dąży też do zapewnienia całościowego dobrostanu rodziny, co jest istotne dla jej długoterminowego sukcesu.
Butik rodzinny (family office) – ochrona dziedzictwa
Najważniejszą intencją zakładania butiku rodzinnego jest przyjęcie optyki „na pokolenia”. Celem jest zapewnienie, że majątek rodziny nie tylko zostanie zachowany, ale również pomnożony w perspektywie wielopokoleniowej. Ponadto istotna jest perspektywa pozamajątkowa, ponieważ, jak stwierdził Charles Lowenhaupt, Family office to nie tylko zarządzanie bogactwem, to ochrona dziedzictwa.
Dobrze zorganizowany i prowadzony butik rodzinny jest dopasowany do potrzeb danej rodziny i może być rozbudowany o szeroki zakres usług. Rozpoczynając od tych związanych z zarządzaniem majątkiem po te związane z kierowaniem codziennymi sprawami rodziny, planowaniem edukacji dzieci, badaniem talentów, wyszukiwaniem uczelni, prowadzeniem proaktywnej prewencji zdrowia, mentoringiem i coachingiem członków rodziny czy organizowaniem działalności filantropijnej. Porządkując wyobrażenie, co konkretnie może być zadaniem butiku rodzinnego, warto wymienić kilka najbardziej istotnych:
1. Dywersyfikacja inwestycji, aby uniknąć zbytniego skupienia majątku w jednym sektorze lub regionie, zadaniem biura rodzinnego jest przyjęcie celu dywersyfikacji inwestycyjnej. Inwestycje mogą obejmować akcje, obligacje, fundusze private equity, venture capital, a także bezpieczniejsze aktywa, takie jak nieruchomości czy inwestycje alternatywne.
2. Zakładanie start-upów – często młodsze pokolenia, sukcesorzy, z którymi pracujemy m.in. w ramach Akademii Sukcesora przynoszą nowe pomysły i innowacje, które mogą przyczynić się do dalszego rozwoju rodzinnego biznesu lub nowych inwestycji. Wtedy rodzina może wspierać te inicjatywy, zapewniając finansowanie, doradztwo oraz dostęp do sieci kontaktów.
3. Ochrona majątku przed ryzykiem rynkowym, inflacją, zmianami legislacyjnymi oraz innymi zagrożeniami. Może to obejmować inwestowanie w stabilne aktywa, takie jak nieruchomości, sztuka czy metale szlachetne, a także korzystanie z różnorodnych instrumentów finansowych w celu zminimalizowania ryzyka. Znaczące majątki są narażone na wysokie obciążenia podatkowe, które mogłyby zasilać inwestycje budujące zrównoważony portfel majątkowy. Dlatego w ramach zadań biura rodzinnego jest też współpraca z doradcami podatkowymi, aby opracować dobrze dopasowane strategie podatkowe.
4. Planowanie sukcesji – gremium rodziny zorganizowane w ramach biura rodzinnego odgrywa ważną rolę w zapewnieniu płynnego przekazania majątku między pokoleniami. Wyobraźmy sobie, że nie chodzi już tylko o jedną firmę, dla której przeprowadzenie sukcesji było wyzwaniem, ale o zapewnienie ciągłości zarządczej dla różnorodnych aktywów, jakie posiada rodzina. Podstawą staje się przygotowanie młodszych członków rodziny do odpowiedzialności, jakie wiążą się z zarządzaniem majątkiem. Czy to aktywnie, czy pasywnie z poziomu roli właściciela. Planowanie sukcesji to również budowanie struktury własności, która zapewni harmonijną współpracę między przyszłymi pokoleniami. Każde pokolenie może mieć różne wizje dotyczące zarządzania majątkiem, co może prowadzić do konfliktów i trudności w podejmowaniu decyzji. Dlatego warto jest mieć określone reguły wypracowane w ramach ładu rodzinnego, które zmniejszają to ryzyko.
5. Planowanie filantropii – wiele zamożnych rodzin dąży do tego, aby ich bogactwo miało pozytywny wpływ na społeczeństwo. Rada Rodziny zorganizowana w ramach biura rodzinnego często planuje też swoje działania filantropijne tworząc fundacje non-profit, organizując dotacje i inwestując w projekty, które są zgodne z wartościami rodziny. To bardzo ciekawy i ważny obszar dla wielu rodzin z którymi pracujemy. Wpływa on na budowanie jedności rodziny wokół wspólnych celów innych niż biznesowe.
6. Edukacja i rozwój następnych pokoleń – w ramach prac biura rodziny podejmowane są też tematy ściśle edukacyjne: inwestuje się w rozwój młodszych członków rodziny, zapewniając im dostęp do najlepszych szkół, uniwersytetów oraz programów rozwojowych. Ważne jest, aby młode pokolenie miało nie tylko wiedzę finansową, ale również umiejętności zarządzania majątkiem oraz poczucie odpowiedzialności za rodzinne dziedzictwo. Programy edukacyjne i mentoringowe projektowane w ramach prac biura rodzinnego, mają realny wpływ na rozwój kompetencji młodszych członków rodziny. Z badań opublikowanych w Family Business Review w 2021 roku wynika, że rodziny inwestujące w rozwój następców zauważają poprawę o około 25% w efektywności zarządzania majątkiem, co jest rezultatem lepszego przygotowania przyszłych liderów do przejęcia odpowiedzialności.
7. Rozwiązywanie konfliktów i dobra komunikacja – posiadanie platformy, jaką jest butik rodzinny prowadzone przez profesjonalistów, może służyć wzmacnianiu więzi czy też poprawie relacji rodzinnych poprzez zarządzanie komunikacją i rozwiązywanie konfliktów. Badania opublikowane w Journal of Family Business Strategy w 2019 roku wykazały, że rodziny korzystające z profesjonalnego wsparcia są o 40% bardziej skłonne do utrzymywania harmonii i efektywnej komunikacji. To przekłada się na spójność w podejmowaniu decyzji i zarządzaniu majątkiem.
Kiedy warto zastanowić się nad taką strukturą?
W miarę jak rodzina się powiększa, poprzez narodziny nowych członków lub wejście nowych małżonków do rodziny, zarządzanie relacjami i interesami wszystkich członków staje się coraz bardziej skomplikowane. Butik rodzinny może pomóc w utrzymaniu jedności rodzinnej, zarządzaniu różnorodnymi oczekiwaniami oraz w utrzymaniu spójności rodziny wokół wspólnych wartości i celów. To szczególnie ważne, gdy rodzina nie działa już „w jednej firmie”, o której rozmawia, która budzi wiele emocji, ale też integruje. A staje się jeszcze ważniejsze, gdy majątek jest częściowo rozproszony między wieloma członkami rodziny, która będzie koordynować działania inwestycyjne, zarządzanie majątkiem. Gdy rodzina posiada zróżnicowane aktywa: udziały w firmach, nieruchomości, inwestycje na rynkach finansowych, dzieła sztuki czy inwestycje alternatywne, zarządzanie nimi może wymagać specjalistycznej wiedzy i dedykowanych zasobów. A na pewno przepływu informacji między członkami rodziny.
Przyszłość butików rodzinnych w Polsce
Współczesne butiki rodzinne ewoluują, dostosowując się do nowych wyzwań, takich jak globalizacja, digitalizacja oraz rosnące zainteresowanie zrównoważonym rozwojem. Coraz większą rolę odgrywają technologie, które umożliwiają lepsze zarządzanie majątkiem oraz zapewniają dostęp do globalnych rynków inwestycyjnych. Ponadto, wzrasta znaczenie inwestycji odpowiedzialnych społecznie (ESG), które coraz częściej stają się głównym elementem strategii inwestycyjnych butików rodzinnych.
Nowe regulacje prawne dotyczące fundacji rodzinnych w Polsce mogą przyczynić się do wzrostu popularności butików rodzinnych jako narzędzia do zarządzania majątkiem i sukcesji. Fundacje rodzinne mogą stanowić dodatkowy element strategii zarządzania majątkiem, co w sposób oczywisty może stać się komplementarną częścią planu dla wielopokoleniowej rodziny biznesowej. Długookresowa polityka majątkowa realizowana przez butik rodzinny pozwala na ochronę, pomnażanie i przekazywanie majątku z pokolenia na pokolenie.
Jednocześnie poprzez budowanie możliwości dla kolejnych pokoleń zwiększa szansę na utrzymanie jedności, harmonii oraz kontynuację rodzinnego dziedzictwa. Działając jako profesjonalne zaplecze, które wspiera zarówno jedność rodziny, jak i rozwój osobisty każdego z jej członków, stwarzamy warunki do harmonijnego współistnienia, gdzie każdy ma szansę realizować się zgodnie z własnymi talentami i pasjami. Reasumując, struktura butiku rodzinnego to coś więcej niż usługi inwestycyjne. Przyczynia się on do długo terminowego sukcesu rodzin, dbając o ich majątek, edukację oraz wartości, które są podstawą ich działalności.
Takie podejście pozwala na zbudowanie trwałych fundamentów dla przyszłych pokoleń, co jest niezbędne w kontekście wielopokoleniowego sukcesu. W obliczu globalnych zmian i wyzwań oraz trudności w utrzymaniu integralności rodziny, rola butików rodzinnych, w tym szerokim, holistycznym rozumieniu, będzie rosła, stając się elementem zarządzania dziedzictwem w rodzinach, które w swoim działaniu przyjmują wielopokoleniową optykę – w rodzinach biznesowych.
dr Adrianna Lewandowska
dr hab. Jacek Lipiec, prof. SGH
Artykuł Family Office – wartość dla rodziny biznesowej, A. Lewandowska, J. Lipiec, [w] 4 Generations, red. A. Lewandowska, Poznań, 2024.
Szkolenie Family Office w praktyce 5 czerwca 2025 w Warszawie poprowadzi dr Adrianna Lewandowska wraz z Mikołajem Motzem. Pełen program szkolenia dostępny jest na stronie: www.ibrpolska.pl/ibr-szkolenia/family-office
Cytując dane z artykułu, podaj źródło: Adrianna Lewandowska, Jacek Lipiec, Family Office – wartość dla rodziny biznesowej, Portal: FamilyBusiness Magazine 2025, https://familybusiness.ibrpolska.pl.
