Powiązane artykuły
Pełnienie roli prezesa firmy rodzinnej to zadanie wymagające wyjątkowych umiejętności, szczególnie jeśli manager pochodzi spoza rodziny właścicieli. Pracując w procesach sukcesyjnych wielokrotnie miałam okazję obserwować różnice w podejściu do zarządzania między właścicielami a managerami zewnętrznymi, a tym samym w sukcesji wewnątrz- a zewnątrzrodzinnej. Obie opcje mają swoje unikalne zalety, ale styl zarządzania i wyzwania, z jakimi mierzą się prezes z rodziny i prezes spoza rodziny, różnią się w sposób fundamentalny. Warto znać te różnice, by nie tylko odnaleźć się w tej specyficznej roli, ale także w pełni wykorzystać jej potencjał dla dobra firmy i rodziny właścicieli.
Manager spoza rodziny – kontekst emocjonalny: firma jako rodzinne dziedzictwo
Jedną z najważniejszych różnic między właścicielem a zewnętrznym prezesem jest poziom emocjonalnego zaangażowania. Dla właściciela firma jest często czymś więcej niż źródłem przychodów – to spuścizna, którą odziedziczył lub stworzył od podstaw, a która wiąże się z osobistymi historiami, wspomnieniami i wartościami. W firmach rodzinnych można zauważyć, jak często decyzje podejmowane są na podstawie intuicji i emocji, a nie twardych danych.
Zewnętrzny prezes nie ma tego rodzaju osobistego związku z firmą. Jego relacja opiera się na celach biznesowych i wynikach finansowych, co czyni go bardziej obiektywnym, ale jednocześnie mniej wrażliwym na emocjonalny kontekst. O ile takie podejście może być cennym źródłem profesjonalizmu i dystansu, to wymaga od prezesa dużej uważności, aby nie naruszyć delikatnej tkanki relacji rodzinnych.
Manager spoza rodziny – styl zarządzania i podejmowanie decyzji
Właściciel firmy rodzinnej często działa dynamicznie i intuicyjnie, opierając się na wieloletnim doświadczeniu i znajomości specyfiki branży. Jego decyzje bywają szybkie, ale często trudne do przewidzenia. Z kolei manager zewnętrzny zazwyczaj bazuje na danych, analizach i planach strategicznych. Jego decyzje są bardziej ustrukturyzowane, ale mogą wymagać dłuższego czasu na przygotowanie.
Dla rodziny właścicieli taki sposób pracy zewnętrznego prezesa może być wyzwaniem. Zdarza się, że członkowie rodziny postrzegają strukturalne podejście jako brak elastyczności. Dlatego kluczowe jest znalezienie złotego środka – efektywne połączenie analizy i intuicji, które pozwoli na realizację długoterminowych celów bez zaniedbywania bieżących potrzeb.
Manager spoza rodziny – relacje z rodziną i pracownikami
Właściciele firm rodzinnych często są postrzegani jako naturalni liderzy – nie tylko kierują biznesem, ale także symbolizują stabilność i jedność organizacji. Pracownicy darzą ich zaufaniem, wynikającym z wieloletnich relacji. Manager spoza rodziny musi zbudować ten autorytet od podstaw, co wymaga czasu i zaangażowania.
Relacje z rodziną właścicieli to kolejne wyzwanie. Każdy członek rodziny może mieć inne oczekiwania wobec prezesa, a jednocześnie poczucie, że to on najlepiej rozumie firmę. Dlatego umiejętność otwartej komunikacji, empatii i mediacji jest kluczowa dla sukcesu. Prezes powinien być nie tylko managerem, ale także ambasadorem wspólnych interesów rodziny i firmy.
Strategiczna rola prezesa – managera spoza rodziny
Jednym z najważniejszych zadań managera zewnętrznego jest określenie priorytetów i kierunków rozwoju firmy. W firmie rodzinnej może to być szczególnie trudne, ponieważ cele biznesowe często przeplatają się z celami osobistymi rodziny. Prezes musi nie tylko wyznaczać strategię, ale także uzyskać akceptację rodziny właścicieli dla swoich działań.
Równocześnie prezesi spoza rodziny są często zatrudniani w momentach kluczowych dla firmy – w czasie zmian pokoleniowych, transformacji modelu biznesowego czy trudności rynkowych. W takich sytuacjach ich doświadczenie i obiektywne spojrzenie mogą być nieocenione.
Edukacja jako klucz do zrozumienia specyfiki firmy rodzinnej
Specyfiki firmy rodzinnej nie wolno bagatelizować. Jak słyszę, że przecież firma to firma i nie ma znaczenia, jaką ma własność i czy akcjonariat jest rozproszony czy nie, bo i tak musi konkurować, mogę się zgodzić tylko z częścią założenia. Jasne, że każda firma musi budować swoją przewagę konkurencyjną, myśleć i działać coraz bardziej profesjonalnie, poszukiwać nieustannie szans. Jednak wyżej opisana specyfika wynikająca z właścicielstwa przekłada się na sposób działania. To trzeba znać, rozumieć i dobrze tym zarządzić!
Dlatego z mojej perspektywy jednym z ważniejszych elementów przygotowania zewnętrznego managera do pracy w firmie rodzinnej jest po prostu edukacja w tym temacie. Firmy rodzinne charakteryzują się złożonością wynikającą z nakładania się interesów biznesowych i rodzinnych. Dlatego warto, aby prezesi spoza rodziny zdobyli wiedzę, która pomoże im lepiej zrozumieć tę specyfikę.
Na rynku dostępne są różne programy edukacyjne dedykowane zarządzaniu firmami rodzinnymi. W Polsce Instytut Biznesu Rodzinnego we współpracy z Akademią Leona Koźmińskiego uruchamia pierwsze studia podyplomowe dla managerów z zakresu zarządzania firmą rodzinną „Menedżer w biznesie rodzinnym”. Program obejmuje takie zagadnienia jak sukcesja, Family Governance, strategia zrównoważonego rozwoju, zarządzanie konfliktem czy budowanie relacji międzygeneracyjnych. Program trwa rok, a zajęcia odbywają się stacjonarnie w Warszawie oraz online (więcej informacji oraz rejestracja na edycję wiosna 2025: https://www.kozminski.edu.pl/pl/oferta-edukacyjna/studia-podyplomowe/menedzer-w-biznesie-rodzinnym).
Inwestycja w edukację nie tylko poszerza wiedzę, ale także daje managerowi narzędzia do lepszego budowania relacji z rodziną właścicieli oraz zrozumienia ich perspektywy.
A jak już będziesz po edukacji i przechodzisz do zarządzania firmą, co wówczas jest ważne? Jak przygotować się do roli prezesa? Być może wsparciem dla Ciebie będą poniższe wskazówki:
- Poznaj historię i wartości firmy.
Każda firma rodzinna ma swoją unikalną tożsamość, której zrozumienie jest kluczowe dla efektywnego zarządzania. Zanurz się w jej historii, poznaj tradycje i wartości, które kształtują jej kulturę organizacyjną. - Zbuduj relacje z rodziną właścicieli.
Twoja rola wykracza poza zarządzanie firmą – musisz również współpracować z rodziną właścicieli. Regularne spotkania i szczera komunikacja pomogą Ci zyskać ich zaufanie i wsparcie. - Bądź transparentny i otwarty na dialog.
Podejmowanie decyzji w firmie rodzinnej wymaga otwartości. Wypracowanie wspólnych standardów komunikacji i regularne raportowanie działań pomogą uniknąć konfliktów. - Szanuj tradycje, ale wprowadzaj zmiany z wyczuciem.
Firmy rodzinne są z natury bardziej przywiązane do tradycji. Wprowadzając zmiany, pamiętaj, aby robić to stopniowo i w porozumieniu z rodziną. - Wspieraj sukcesję i przygotowanie kolejnego pokolenia.
Jeśli firma przygotowuje się do sukcesji, Twoim zadaniem jest wsparcie tego procesu. Przygotuj przyszłych liderów, dziel się wiedzą i zapewnij płynne przekazanie odpowiedzialności.
Pełnienie roli prezesa w firmie rodzinnej wymaga nie tylko wiedzy i doświadczenia, ale także wrażliwości na specyficzne potrzeby rodziny właścicieli. Kluczem do sukcesu jest połączenie profesjonalizmu z empatią, budowanie relacji opartych na zaufaniu i umiejętne balansowanie między potrzebami biznesowymi a rodzinnymi.
Najbardziej efektywni prezesi spoza rodziny to ci, którzy potrafią być jednocześnie liderami i mediatorami, strażnikami rodzinny wartości, na których zbudowana została firma a równocześnie agentami zmian, które pozwalają utrzymywać przewagę konkurencyjną firmy i tworzyć podstawy pod jej długowieczność.
Cytując dane z artykułu, podaj źródło: Adrianna Lewandowska, Manager spoza rodziny w roli prezesa firmy rodzinnej, Portal: FamilyBusiness Magazine 2025, https://familybusiness.ibrpolska.pl.
