Powiązane artykuły
Firma rodzinna, jak każde inne przedsiębiorstwo, w momencie osiągnięcia rentowności staje przed dylematem. Dotyczy on decyzji w zakresie zarządzania zyskiem przedsiębiorstwa. Z jednej strony może zatrzymać zyski i lokować środki w dalsze inwestycje, zapewniające rozwój (szczególnie w fazie wprowadzenia na rynek i wzrostu), z drugiej – w pewnym momencie (dojrzałość) może zdecydować o wypłacie środków na poczet dywidendy. Wypłata części zysku dla akcjonariuszy jest zazwyczaj pozytywnie odbierana przez rynek, szczególnie w sytuacji, kiedy przedsiębiorstwo mogłoby lokować środki w mniej korzystne projekty.
Pojęcie „dywidendy” pochodzi z języka łacińskiego i dosłownie oznacza „dzielić”. Dywidenda jest najczęściej powiązana z dochodową działalnością firmy, czyli częścią zysku wypłacanego akcjonariuszom. W teorii polityki dywidendy występują trzy główne szkoły: teoria nieistotności, szkoła prodywidendowa oraz antydywidendowa. Charakteryzują się one innymi konsekwencjami wobec akcjonariuszy posiadających udziały w danym przedsiębiorstwie.
Wypłata dywidendy a konflikty agencyjne
Decyzja o przekazaniu części osiągniętych zysków na poczet wypłaty dywidendy jest uzależniona od uchwał podejmowanych przez zarząd. W przedsiębiorstwach występują też inne grupy interesariuszy, co oznacza, że bezpośredni wpływ na kształtowanie przyjmowanej polityki w zakresie wypłaty dywidendy mogą mieć też konflikty agencyjne. Dlatego istotną kwestią jest odpowiedni program motywacyjny dla menedżerów. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem w zakresie wypłat dywidendy w firmach rodzinnych jest aktywna i stabilna polityka dywidendy. Pozwala ona na ograniczenie konfliktów agencyjnych nie tylko z perspektywy zarządu, ale również innych członków rodziny związanych z przedsiębiorstwem.
Konflikty wewnątrzrodzinne mogą występować na wielu polach, chociażby na linii główny właściciel a udziałowcy mniejszościowi, założyciele firmy a sukcesorzy czy właściciele obejmujący funkcje w przedsiębiorstwie a bierni właściciele. Dlatego dywidenda stanowi jedną z możliwości łagodzenia różnic interesów pomiędzy dwoma odrębnymi grupami interesariuszy, bezpośrednio ograniczając rozmiar konfliktu. W tym miejscu warto zaznaczyć, że wraz ze wzrostem liczby członków rodziny i następnych pokoleń angażujących się w interesy przedsiębiorstwa rośnie prawdopodobieństwo i skala konfliktów. Polityka dywidend w przedsiębiorstwach rodzinnych jest zatem w dużej mierze uzależniona od specyfiki danego podmiotu oraz relacji występujących pomiędzy członkami rodziny. Często posiadają bowiem odmienne interesy odnośnie prowadzonej działalności (operacyjnej, inwestycyjnej czy finansowej).
Czy firmy rodzinne niechętnie dzielą się zyskami?
Z dotychczas przeprowadzonych badań nie wynika jednoznacznie, czy firmy rodzinne preferują prowadzenie pasywnej, czy aktywnej polityki w zakresie wypłat części osiąganych zysków. Powszechnie przyjmowanym poglądem na ten temat jest niechęć firm rodzinnych do wypłat dywidendy, mająca na celu rzekome zachowanie jak największej części środków w rękach rodziny. Pojawiają się też inne komentarze jakoby przedsiębiorstwa rodzinne wykorzystywały inne sposoby „wynagradzania” rodziny aniżeli dywidenda, chociażby nepotyzm i zawyżanie wynagrodzeń członków rodziny w związku z obejmowanymi funkcjami. Dodatkowo można wymieniać też inne możliwości zatrzymania środków wewnątrz firmy rodzinnej i jej członków, jak na przykład: skup akcji własnych, delegacje, pożyczki czy inne usługi obce. Należy zatem zastanowić się nad sensem i zasadnością wykorzystywania tego typu rozwiązań. Brak wypłaty dywidendy i wynagrodzenia akcjonariuszom może prowadzić do powstawania konfliktów lub spadku wartości przedsiębiorstwa wywołanego spadkiem renomy podmiotu.
Można uznać, że poziom i stabilność dywidendy w przedsiębiorstwach rodzinnych zależy głównie od posiadanych udziałów rodziny we własności i relacji pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny. Dlatego podział zysków i przekazanie jego części na wypłatę jest w głównej mierze uzależniony od specyfiki danego przedsiębiorstwa, jego aktualnej fazy rozwoju (związanej z zapotrzebowaniem na kapitały) i raczej nie powinno odróżniać się zasadniczo od podmiotów innych niż rodzinne występujących na rynku.
Zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa, w tym kwestie związane z wypłatą dywidendy, to jeden z elementów wsparcia w ramach tzw. family office. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie: https://cmt-advisory.pl/co-robimy/family-office/zarzadzanie-majatkiem-i-inwestycjami/
Autor: Paweł Głowacki, Młodszy Analityk
