Powiązane artykuły
Firma rodzinna, jak każde inne przedsiębiorstwo, przechodzi przez różne fazy rozwoju. Z jednej strony wystawiona jest na konieczność poszukiwania optymalnych źródeł finansowania, czy to działalności operacyjnej czy inwestycyjnej. Z drugiej zaś musi poszukiwać wsparcia zarządczego, a nawet rozwiązań restrukturyzacyjnych. Czy wszystkie te potrzeby, charakteryzujące przecież normalne przedsiębiorstwo, można znaleźć w jednym źródle? Czy między firmami rodzinnymi a inwestorem finansowym może być chemia?
Wzajemna awersja?
Dość powszechnym jest przekonanie, że spółki rodzinne niechętnie podejmują współpracę z funduszami inwestycyjnymi. Przede wszystkim obawiają się utraty swojej niezależności, tożsamości czy pozycji społecznej wykreowanej przez identyfikację z firmą. W końcu po prostu czują niechęć do ryzyka, która jest niejako wpisana w definicję firmy rodzinnej. Z drugiej strony mamy do czynienia z funduszami, które nie wykazują zainteresowania inwestycjami w rodzinne spółki, co jest spowodowane postrzeganiem tych biznesów jako mało transparentnych. Dochodzi do tego wysoki udział nieformalnych powiązań czy przenikanie problemów rodzinnych do biznesu. Przede wszystkim jednak pojawia się konflikt postrzegania wartości przedsiębiorstwa – które dla rodziny stanowi, poza wartością ekonomiczną, wartość sentymentalną (naturalna skłonność do podwyższania wartości firmy).
Badanie na temat postrzegania funduszy private equity przez biznes rodzinny w Polsce (KPMG 2015) jako największą barierę dla ewentualnej współpracy z funduszami, wskazuje odmienność horyzontów czasowych. Zauważono również, że w większości przypadków firmy rodzinne często nie zdają sobie sprawy z tego, co fundusze mogą im zaoferować. Traktują PE głównie jako dawcę kapitału, który może pomóc podnieść wartość firmy, a często nie widzą innych korzyści wynikających ze współpracy z funduszami. Co więcej 30% firm nie miała nigdy kontaktu z przedstawicielami funduszy. Brak konkretnych doświadczeń ze współpracy u części firm skutkuje obojętnym postrzeganiem działalności funduszy. Często też, to kredyt bankowy traktowany jest jako najbardziej atrakcyjne źródło finansowania działalności.
Inwestor finansowy jako partner
Specyfika firm rodzinnych, a właściwie ich „rodzinność” to nie tylko potencjalne ryzyko (często wymieniane w literaturze przedmiotu). To również najważniejsza wartość firmy. Wartość, która zawiera w sobie umiejętności, przedsiębiorczość, kapitał społeczny i motywację członków rodziny. Wymienione składowe stanowią motor napędowy firm rodzinnych, tym samym – jako ich wartości – coraz częściej zauważane są przez zewnętrznych inwestorów. Rodzinna solidność, rzetelność, przywiązanie i znajomość biznesu w skonfrontowaniu z np. start-upami, (o wysokim poziomie ryzyka i niepewności) okazuje się atrakcyjnym aktywem. Z drugiej strony doświadczenie inwestora finansowego, świeże spojrzenie na wybrany biznes może być kluczem do odniesienia sukcesu. Może też pomóc przezwyciężyć kryzys, który pojawia się na różnych etapach rozwoju firmy.
Przede wszystkim poprzez uświadomienie konieczności restrukturyzacji czy wprowadzenia procesów optymalizacyjnych – inwestor angażując swój kapitał w firmę nakłada na siebie niejako odpowiedzialność za rozwój przedsiębiorstwa. Należy pamiętać, że wejście inwestora w biznes zazwyczaj jest ograniczone czasowo i ma na celu jego odsprzedanie. Podjęcie współpracy inwestora finansowego z przedsiębiorstwem, szczególnie rodzinnym, wiąże się również z osiągnięciem kompromisu i podjęciem kroków w celu osiągniecie równowagi pomiędzy tymi dwoma odmiennymi stronami. Na tyle na ile rodzina jest w stanie zmodyfikować sposób prowadzenia biznesu, a wymagania ze strony inwestora nie stanowią przeszkody dla ducha przedsiębiorczości rodzinnej.
Przy tak zorganizowanej współpracy obie strony muszą zdawać sobie sprawę z wymagań i oczekiwań związanych z inwestycją. Każda ze stron powinna umieć spojrzeć na priorytety potencjalnego partnera jako na szanse, a nie jedynie zagrożenie dla siebie. Co więcej, współpraca firmy rodzinnej z zewnętrznym inwestorem finansowym może być szczególnie ważna w kontekście planowania sukcesji lub bardziej, w przypadku jej braku (wynikającego z braku sukcesorów czy po prostu chęci przejęcie biznesu rodziców), stwarzając dla właścicieli okazję do doprowadzenia biznesu do częściowego lub nawet całkowitego opłacalnego wyjścia z przedsiębiorstwa.
Podobne rozważania podejmowane są w artykule „Inwestor finansowy w firmie rodzinnej – wróg czy przyjaciel”, który znaleźć można na stronie: https://cmt-advisory.pl/publikacje/inwestor-finansowy-w-firmie-rodzinnej-wrog-czy-przyjaciel/
Autor: Paulina Waksman, Analityk CMT Advisory
