Powiązane artykuły
Innowacyjne rozwiązania są niezbędnym elementem działalności każdego przedsiębiorstwa bez względu na branżę w której działa. Dzięki takim nowopowstającym innowacyjnym rozwiązaniom prowadzący firmy rodzinne przedsiębiorcy mogą skutecznie konkurować na rynku, ponieważ innowacyjne rozwiązania zwiększają wartość produktu podnosząc jego atrakcyjność i przyciągając uwagę klientów przez co odgrywają ważną rolę w promocji i strategii tworzenia wizerunku produktów.
Przygotowując nowy produkt, w którym zawarte zostało innowacyjne rozwiązanie, do wprowadzenia na rynek, nie można zapomnieć o zabezpieczeniu interesów firmy, chroniąc to rozwiązanie tak, aby nie stało się łatwym łupem dla nieuczciwych konkurentów. Dbałość o zabezpieczenie interesów firmy poprzez zapewnienie ochrony prawnej powstającym w nim innowacyjnym rozwiązaniom powinno stanowić nieodłączny element działalności.
Przedsiębiorcy chcący chronić swoje innowacyjne rozwiązania mogą to zrobić na wiele sposobów, korzystając z narzędzi przewidzianych w prawie, które im to umożliwiają. Takie narzędzia zostały przewidziane m.in. w ustawie prawo własności przemysłowej, ustawie o prawie autorskim, czy ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Każdy przedsiębiorca może swobodnie wybierać z katalogu tych dostępnych instrumentów, aby chronić swoje innowacyjne rozwiązania, dobierając odpowiednie narzędzia w zależności od tego, co w danym rozwiązaniu stanowi o jego unikalnym, nowatorskim charakterze.
Skuteczną ochronę innowacyjnym rozwiązaniom oferuje system ochrony własności przemysłowej przewidziany we wspominanej ustawie prawo własności przemysłowej, w ramach którego udzielane są prawa wyłączne. Prawa te można podzielić na dwie kategorie, w zależności od tego, czy świadczą o postępie technicznym, czy też służą indywidualizacji produktów. Do pierwszej kategorii należą patenty i wzory użytkowe, natomiast do drugiej wzory przemysłowe i znaki towarowe.
Rodzaje praw wyłącznych
Patenty udzielane są na wynalazek, czyli nowe, techniczne rozwiązanie problemu, nadające się do przemysłowego stosowania i posiadające poziom wynalazczy, czyli dla znawcy nie wynikające w sposób oczywisty z aktualnego stanu wiedzy. Patent jest udzielany na okres do 20 lat.
Wzorem użytkowym może być nowe i użyteczne techniczne rozwiązanie, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotów o trwałej postaci. Prawo ochronne na wzór użytkowy jest udzielane na okres do 10 lat.
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać produktu nadana mu przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał produktu, a także ornamentację. Prawo z rejestracji na wzór przemysłowy jest udzielane na okres do 25 lat.
Znakiem towarowym może być prawie każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny, jeżeli nadaje się do odróżniania w obrocie towarów przedsiębiorstwa od towarów tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw. Prawo ochronne na znak towarowy udzielane jest na 10 lat i może być bez końca przedłużane.
Ponieważ każde rozwiązanie jest inne nie da się wskazać, która z kategorii praw wyłącznych jest najlepsza. Za każdym razem należy dokładnie rozważyć, jakie cechy rozwiązania są dla nas najistotniejsze, a następnie na tej podstawie dokonać wyboru kategorii, która da najskuteczniejszą ochronę.
Uzyskiwanie praw wyłącznych
W celu uzyskania ochrony dla wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego czy znaku towarowego należy dokonać zgłoszenia w urzędzie patentowym. Należy przy tym pamiętać, że ochrona udzielana jest dla określonego terytorium. Jeżeli rozwiązanie ma być chronione wyłącznie na terytorium w Polski to należy dokonać zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP.
Możemy również ubiegać się o udzielenie praw wyłącznych na terenie innych krajów. W każdym państwie funkcjonuje krajowy urząd patentowy, który udziela takich praw wyłącznych. Ponadto, można ubiegać się o ochronę w ramach regionalnych porozumień o udzielaniu praw wyłącznych (np. w Europejskim Urzędzie Patentowym) lub w ramach procedury międzynarodowej. Czas oczekiwania na uzyskanie prawa wyłącznego jest różny w poszczególnych państwach i zależy od rodzaju prawa wyłącznego.
Utrzymywanie w tajemnicy
Decydując się na któryś z omówionych powyżej rodzajów praw wyłącznych należy pamiętać, że bardzo istotne jest utrzymanie istoty innowacyjnego rozwiązania w tajemnicy do momentu zgłoszenia, ponieważ jakiekolwiek publicznie ujawnienie rozwiązania przed dokonaniem zgłoszenia powoduje utratę nowości, co uniemożliwia uzyskanie prawa wyłącznego.
Utrzymanie istoty innowacyjnego rozwiązania w tajemnicy do momentu zgłoszenia jest szczególnie istotne dla patentów na wynalazki i wzorów użytkowych, ponieważ w przypadku jakiekolwiek publicznego ujawnienia rozwiązania przed dokonaniem zgłoszenia tracimy bezpowrotnie możliwość uzyskania patentu lub prawa ochronnego na wzór użytkowy.
Trochę inaczej ta kwestia wygląda w przypadku wzorów przemysłowych, ponieważ prawo niektórych krajów (w tym Polski) przewiduje wyjątek od zasady nowości, który polega na tym, że możliwa jest rejestracja wzoru przemysłowego, mimo że został on udostępniony publicznie. Aby można było taki wyjątek od nowości zastosować musi zostać jednak spełniony jeden warunek, a mianowicie ujawnienie to musi być dokonane przez ubiegającego się o rejestrację w okresie nie dłuższym niż dwanaście miesięcy przed złożeniem wniosku o rejestrację. Trzeba jednak pamiętać, że nie we wszystkich krajach ten wyjątek od zasady nowości obowiązuje i przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z niego bezpiecznie jest upewnić się czy prawo kraju, w którym planujemy produkować lub oferować produkty farmaceutyczne, taki wyjątek przewiduje.
Wyjątek od zasady nowości wydaje się być bardzo atrakcyjnym rozwiązaniem, pozwalającym na przetestowanie czy dany wygląd produktu faktycznie sprawdzi się w warunkach rynkowych. Nie można jednak zapominać, że poza pozytywnym aspektem, korzystanie z wyjątku od zasady nowości niesie za sobą pewne ryzyko, ponieważ może się zdarzyć, że inny przedsiębiorca, świadomie bądź nie, ubiegnie nas i zarejestruje przed nami wzór przemysłowy bardzo podobny bądź nawet identyczny do wyglądu naszego produktu. W rezultacie konieczne będzie podjęcie działań prawnych w celu unieważnienia rejestracji takiego wzoru przemysłowego, co jest czasochłonne, wymaga zgromadzenia odpowiednich dowodów i generuje dodatkowe koszty. Uwzględniając to zagrożenie, warto dobrze rozważyć decyzję o skorzystaniu z wyjątku od zasady nowości i ocenić, czy jesteśmy gotowi ponieść ryzyko, jakie się z tym wiąże.
Skutki braku ochrony innowacyjnych rozwiązań
Brak ochrony dla innowacyjnych rozwiązań powoduje, że mogą zostać w nieuprawniony sposób wykorzystane przez konkurencję. Jeżeli w wyniku takiego działania konsumenci zostaną wprowadzeni w błąd co do pochodzenia produktu, ponieważ będą przekonani, że nabywając dany produkt, otrzymują towar oryginalny pochodzący od określonego producenta, może to wpłynąć na zmniejszenie zysków, a jeśli przy tym produkty konkurencji okażą się gorszej jakości, może to również zaszkodzić renomie.
Ponadto, działania prawne wobec konkurenta w sposób nieuprawniony wykorzystującego cudze innowacyjne rozwiązanie, w sytuacji, gdy brak jest udzielonych praw wyłącznych, są dużo trudniejsze i bardziej kosztowne. Wynika to z tego, że w takim przypadku konieczne jest udowodnienie przysługujących praw, co z kolei wiąże się z koniecznością przeprowadzenia czasochłonnego i kosztownego postępowania dowodowego. Tymczasem po uzyskaniu prawa wyłącznego otrzymujemy urzędowy dokument, który potwierdza uzyskane prawa i określa zakres ochrony co usprawnia przebieg postępowania w przypadku naruszenia prawa wyłącznego.
Korzyści z uzyskania praw wyłącznych
Prawo wyłączne stanowi również istotną wartość niematerialną przedsiębiorstwa i jako jeden z aktywów podnosi wartość przedsiębiorstwa. Chroniący swoje rozwiązania przedsiębiorca jest przez partnerów handlowych, inwestorów i klientów postrzegany jako podmiot nastawiony na rozwój i posiadający potencjał, co może być pomocne przy pozyskiwaniu funduszy czy poszukiwaniu partnerów gospodarczych.
Prawo wyłączne może stać się dodatkowym źródłem dochodu, które można sprzedać albo udzielić zgody na korzystanie z niego (licencja). Mając prawo wyłączne można osobie trzeciej udzielić licencji na uprzednio wzajemnie uzgodnionych warunkach (umowa licencyjna), obejmujących m.in. sposób korzystania z rozwiązania, zakres terytorialny i okres, na jaki licencja jest udzielana.
Uzyskując prawo wyłączne nabywa się wyłączność na korzystanie z rozwiązania w sposób zarobkowy lub zawodowy, a także prawo występowania z roszczeniami wobec podmiotów naruszających nasze prawo. Do działań tych zalicza się wytwarzanie, używanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu lub importowanie, bez naszej zgody, produktów wchodzących w zakres ochrony, wynikającej z uzyskanej przez nas wyłączności.
Jak widać uzyskanie praw wyłącznych daje nam dość szeroką ochronę, jednakże nie wolno poprzestawać na samym uzyskaniu prawa wyłącznego, ponieważ nie zawsze stanowi to wystarczającą barierę dla nieuczciwej konkurencji. Należy pamiętać, że egzekwowanie przestrzegania praw wyłącznych przez osoby trzecie leży po naszej stronie, dlatego stale trzeba monitorować rynek i reagować na wszelkie naruszenia praw wyłącznych, gdyż brak reakcji jest często traktowany jako przyzwolenie.
Prawa wyłączne, takie jak patenty, wzory użytkowe, wzory przemysłowe czy znaki towarowe, pozwalają na skuteczną ochronę innowacyjnych rozwiązań i umożliwiają realizację celu jaki przyświeca każdemu przedsiębiorcy decydującemu się na ich uzyskanie, tj. ochronę interesów przedsiębiorstwa. Nie poprzestając na samym uzyskaniu wyłączności, ale konsekwentnie egzekwując przysługujące nam prawa, dodatkowo umacniamy pozycję firmy na rynku. Dbając o swoje prawa dajemy sygnał, że prowadzimy świadomą i aktywną politykę ochrony naszych praw, przez co stajemy się wiarygodnym i atrakcyjnym partnerem biznesowym. Dodatkowo wykazujemy się dbałością o klientów, którzy oczekują, że kupując produkt, nabywają towar oryginalny i o określonej jakości.
