Powiązane artykuły
Właściciele firm rodzinnych chcący poznać wartość rynkową swojego przedsiębiorstwa mają do dyspozycji, z metodologicznego punktu widzenia, te same metody wyceny co właściciele przedsiębiorstw nierodzinnych działających w tej samej branży lub mających podobny model biznesowy.
Z punktu widzenia eksperta, dokonującego wyceny, konieczne jest poznanie specyfiki wycenianego przedsiębiorstwa oraz otoczenia, w którym funkcjonuje. Trzeba też zwrócić uwagę na perspektywy, jakie stoją przed rynkiem, w którym działa firma.
Rzetelnie przygotowana wycena przedsiębiorstwa pozwala określić cenę, jaką właściciel przedsiębiorstwa mógłby potencjalnie uzyskać w transakcji sprzedaży Wartość wynikająca z wyceny nie musi być oczywiście tożsama z ceną transakcyjną. Ostatecznie bowiem, wpływa na nią wiele czynników, takich jak zdolność do negocjacji czy oczekiwania każdej ze stron.
Wartość emocjonalna a poziom oczekiwań właściciela
Wśród czynników wpływających na poziom oczekiwań właściciela przedsiębiorstwa rodzinnego niewątpliwie należy wyróżnić wartość emocjonalną, która wynika z braku obiektywizmu właścicieli firm rodzinnych. Wartość emocjonalna to różnica pomiędzy wartością wynikającą z niezależnej wyceny przedsiębiorstwa a akceptowalną ceną, po której właściciel byłby skłonny przedsiębiorstwo sprzedać.
Na wartość emocjonalną składają się:
- korzyści wypływające z faktu prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania nią przez właściciela
- prestiż
- satysfakcja
- niezależność i autonomia w podejmowaniu biznesowych decyzji
Problemowi wartości przedsiębiorstwa rodzinnego dobrze odpowiada pojęcie wartości, które określił nurt filozofii zwany wariabilizmem.
Wartość jest zawsze określana w relacji do czegoś lub do kogoś i jest zmienna w czasie i przestrzeni.
W przypadku przedsiębiorstw rodzinnych, poza zasobami materialnymi i niematerialnymi, które są w ich posiadaniu, ważnym elementem wartości z punktu widzenia właścicieli jest wspomniana wartość emocjonalna, która może się zmieniać pod wpływem czynników związanych zarówno z przedsiębiorstwem, jak i rodziną czy osobą samego właściciela. Wartość emocjonalna powoduje, że w przypadku wyceny przedsiębiorstw rodzinnych mamy do czynienia z tzw. luką wartości, czyli różnicą między wartością z punktu widzenia rynku a wartością wynikającą z postrzegania jej przez właścicieli.
Im dalsze pokolenia, tym mniejsza wartość emocjonalna
Wartość emocjonalna dotyczy przede wszystkim właścicieli oraz ich rodzin, ponieważ rozwój firmy ma szczególne znaczenie w kształtowaniu przyszłego dobra rodziny. Najsilniej wpływają na nią relacje i stosunki, które panują w rodzinie. Przede wszystkim te, które panują w pokoleniu założycielskim. Dla kolejnego pokolenia – sukcesorów – firma rodzinna to swego rodzaju dobro, z którym w ścisły sposób wiąże się rodzinna historia, tożsamość, a także wspomnienia. Wszystkie te czynniki mogą wpływać na wartość emocjonalną przedsiębiorstwa zarówno pozytywnie, jak i negatywnie, w zależności od stosunków panujących w rodzinie.
Silne i dobre relacje wewnątrz rodziny zwiększają wartość przedsiębiorstwa z perspektywy właścicieli, a zaburzone bądź słabe relacje ją zmniejszają. Ponadto na postrzeganie wartości przedsiębiorstwa rodzinnego przez właścicieli wpływ ma także pokolenie, do którego należą oni sami. Inaczej wartość jest postrzegana przez właścicieli, którzy są również założycielami lub przez osoby należące do pokolenia właścicieli, a inaczej przez kolejne pokolenia. Prawdopodobnie im dalsze pokolenie licząc od założycielskiego, tym wartość emocjonalna będzie mniejsza.
Obiektywizm sporządzanej wyceny
Wartość emocjonalna charakteryzuje się jednak niemierzalnością, w związku z tym nie jest ona uwzględniania w wycenie rynkowej przedsiębiorstwa, ponieważ potencjalni inwestorzy nie są skłonni do płacenia za nią.
Sporządzenie wiarygodnej wyceny przedsiębiorstwa rodzinnego wymaga nie tylko doświadczenia
w zakresie wycen przedsiębiorstw czy wiedzy o rynku, w którym przedsiębiorstwo funkcjonuje. Z uwagi na lukę wartości bardzo ważnym elementem jest obiektywizm sporządzonej wyceny. Argument obiektywizmu, poza wspomnianym doświadczeniem i wiedzą, przemawia za zleceniem sporządzania wyceny wyspecjalizowanemu w tym zakresie podmiotowi zewnętrznemu.
____
Wykorzystane źródła:
„Wartość przedsiębiorstwa rodzinnego – rozważania nad pomiarem i istotą” opublikowanego w Przedsiębiorczość i Zarządzanie tom XIV, zeszyt 6, cz I. (strona 191-192).
Autor:
Paweł Wajde
