Firma rodzinna to MARKA

Powiązane artykuły

Instytut Biznesu Rodzinnego opracował raport „Firma rodzinna to marka” na podstawie badania w ramach projektu „Statystyka firm rodzinnych”.

Pomimo tego, że ponad 90% zbadanych firm zadeklarowało, że właścicielami przedsiębiorstwa (ponad 50% udziałów) są osoby prywatne i rodziny, tylko 36% deklaruje się jako rodzinne. To wyjątkowo mało! Skąd to wynika?

Projekt „Statystyka firm rodzinnych” to pierwsze tego typu badanie w Polsce. Na jego potrzeby opracowaliśmy metodykę badawczą oraz definicję firmy rodzinnej. Przyjęliśmy Model 5 poziomów definicyjnych:

Poziom 5 (najszerszy) – przedsiębiorstwa potencjalnie rodzinne, czyli firmy, w których własność jest w rękach rodziny (prywatnych)
Poziom 4 – przedsiębiorstwa z tożsamością rodzinną, czyli firmy, które uznają się jako rodzinne (mają świadomość rodzinności)
Poziom 3 – jednopokoleniowa firma rodzinna, czyli firmy, w której pracuje członek rodziny
Poziom 2 – firma rodzinna u progu sukcesji, czyli firmy, które przygotowują się do zmiany pokoleniowej
Poziom 1 – wielopokoleniowa firma rodzinna, czyli firmy, które przetrwały przynajmniej jedną zmianę pokoleniową.

Infografika nr 5, podpis: źródło: Więcek – Janka E. , Lewandowska A.

We współpracy z GUS przebadaliśmy ponad 2 tysiące firm sprawdzając, czy i do którego poziomu definiującego mogą one przynależeć.

Można uznać, że potencjalnych firm rodzinnych w Polsce jest zdecydowana większość (w ramach 5 poziomu sklasyfikowano 92% przedsiębiorstw). Nie można jednak rozpatrywać wyłącznie przesłanek ku rodzinności – ważna jest świadomość przedsiębiorców i ich chęć tworzenia biznesów wielopokoleniowych. Ta część firm określona jest dopiero poprzez przynależność do poziomu 4 – 36% firm.

Ta bardzo duża rozpiętość pomiędzy poziomem V i IV w modelu definicji świadczy o tym, że pomiędzy tymi dwoma zmiennymi jest obszar do działań w zakresie zwiększania świadomości rodzinności – wyjaśnia dr Adrianna Lewandowska, prezes Instytutu Biznesu Rodzinnego. W czynniku rodzinności, z którym utożsamia się firma rodzinna zawarty jest nie tylko potencjał wizerunkowy – firmy zarządzane przez rodzinę właścicielską są postrzegane jako bardziej wiarygodne, autentyczne i zdeterminowane do dostarczania dobór i usług jak największej jakości. Są ukierunkowane na długi czas działania.

Firmy, które przyjmują tożsamość rodzinnej – mają też szansę lepiej przygotować się do zmiany pokoleniowej. Uznając swoją rodzinność odkrywają, że jest to również obszar, który trzeba profesjonalizować np. przez wprowadzenie mechanizmów Ładu biznesu i rodziny.

Firma rodzinna to nazwisko, to twarz właściciela. Wielu z przedsiębiorców świadomie decyduje się na budowanie wizerunku firmy w oparciu o rodzinność.

Nasza marka jest nierozerwalnie połączona z nazwiskiem moim, moich braci, mojej rodziny. To ważne, bo chcąc prowadzić taką firmę, czerpać z wpływu rodziny na biznes, marząc jednocześnie o własnym spełnieniu zawodowym oraz ekonomicznym sukcesie, należy wypracować odpowiednie mechanizmy wspierające rozwój i prowadzenie takiej działalności. Jednym z nich jest niewątpliwie właściwa i wyjątkowa w firmach rodzinnych kultura organizacyjna, która w OCHNIKU oparta została o wartości, takie jak uczciwość, zaufanie i wzajemny szacunek. Tak stabilna podstawa, bardzo ułatwia funkcjonowanie organizacji i budowanie wzajemnych relacji. Przekłada się bezpośrednio na codzienną pracę i sprawia, że nam – pracownikom firmy, chce się tu przychodzić i z zaangażowaniem wykonywać swoje obowiązki. W konsekwencji skutkuje też wyższą efektywnością i lepszymi wynikami finansowymi firm rodzinnych. – mówi Marcin Ochnik, Prezes Zarządu OCHNIK S.A.

Przedsiębiorstwa rodzinne są postrzegane jako godne zaufania, gdyż nie pozostają anonimowe: odpowiada za nie konkretny człowiek, konkretne nazwisko. Strategia tych firm kreowana jest na podstawie wartości, jakie zostały wykształcone przez rodzinę biznesową.

Od wielu lat funkcjonowania na rynku, m.in. dzięki takim wartościom jak tożsamość naszej marki [przyp. red], nazwisko Żurowski czy nazwa firmy Altom kojarzona jest w branży z wysoką jakością i modnymi produktami. W przypadku korporacji na czele stoi zazwyczaj kilku- lub kilkunastoosobowy zarząd, niekoniecznie związany emocjonalnie z firmą, dla której pracuje. Inaczej jest w przypadku firm rodzinnych – ich właściciele zarówno przed partnerami biznesowymi, jak i klientami odpowiadają swoim nazwiskiem i twarzą. To powoduje, że produkty, które sprzedajemy, muszą spełniać takie normy, jakich nie powstydzilibyśmy się w swoim własnym domu. – dopowiada Mateusz Wrzesiński, Altom.

Dobrze wiemy, że firmy rodzinne są wyjątkowe. Ich specyfika działania pozwala na osiągnięcie skuteczności biznesowej, ale nie tylko na tym skupiają się przedsiębiorstwa. Wielokrotnie obserwujemy zachowania prospołeczne na rzecz otoczenia, w którym funkcjonują firmy rodzinne, biorą one odpowiedzialność za społeczeństwo: za swych pracowników, za ich rodziny. Jako Instytut postanowiliśmy promować takie firmy, by również przyczynić się do szerzenia świadomości firmy rodzinnej jako marki. Organizujemy konkurs Firma Rodzinna Roku – kreator odpowiedzialności biznesowej i społecznej (www.firmarodzinnaroku.pl), którego celem jest propagowanie podobnych zachowań w innych przedsiębiorstwach.

Potęga rodzinności

Bycie firmą rodzinną wiąże się nie tylko z większą odpowiedzialnością, ale i z koniecznością nieustannej profesjonalizacji. By przedsiębiorstwo mogło „awansować” do najwęższego Poziomu 1, musi przetrwać zmianę pokoleniową. Sukcesja natomiast stanowi niejako największe wyzwanie dla rodzin biznesowych.

Profesjonalizacja obszaru rodzinnego staje się konieczna jeśli firma myśli o wielopokoleniowości. Za dwa pokolenia w Polsce mogło by być dwukrotnie więcej firm rodzinnych niż w krajach Europy Zachodniej. Aż 87 proc. właścicieli firm chce przekazać władzę w ręce rodziny – mówi dr Marta Widz, ekspert Instytutu Biznesu rodzinnego, która prowadziła kompleksowe badania nad sukcesją w ramach prac na Uniwersytecie w St. Gallen w Szwajcarii. Jest to najwyższy odsetek planowanych sukcesji wewnątrzrodzinnych.

Co więc zatem kryje się pod tajemniczym hasłem profesjonalizacja?

Narzędzi wspomagających zarówno zarządzanie w firmach rodzinnych, jak i sam proces sukcesji jest wiele. Mogą być to już wspominane wcześniej wartości, konstytucja firmy rodzinnej, rada rodziny, czy też zjazdy rodzinne.

Szykując firmy do długowieczności, warto sięgnąć po sprawdzone na świecie mechanizmy ładu rodzinnego. To co w mojej praktyce doradczej najczęściej powoduje najlepsze przygotowanie firmy do zmian jest KKonstytucja rodziny. W konstytucji zawarte są regulacje dotyczące podejmowania decyzji, członkostwa w rodzinie przedsiębiorców oraz wytyczne do procesu sukcesji. Dokument jest zbiorem zasad postępowania opracowanym przez członków rodziny we współpracy z doradcą sukcesyjnym i staje się drogowskazem dla wszystkich uczestników procesu – opowiada dr Adrianna Lewandowska, Prezes Instytutu Biznesu Rodzinnego i kierownik projektu „Statystyka firm rodzinnych”.

Temat rodzinności i sukcesji jest stosunkowo młody w Polsce, co wynika z historii naszego kraju. Tylko 6% firm rodzinnych liczy ponad 31 lat. Zdecydowana większość przedsiębiorstw to organizacje stosunkowo młode, mające poniżej 10 lat (42% badanych firm). Pomimo to, firmy rodzinne biorą czynny i duży udział w budowaniu potencjału gospodarczego kraju.

Polska jest przedsiębiorczym krajem, o czym świadczy liczna zbiorowość firm. Ważnym filarem przedsiębiorczości są natomiast firmy rodzinne, które budują swoją strategię na tradycyjnych wartościach. Rola firm rodzinnych w gospodarce jest nie do przecenienia, choć ich udział w tworzeniu PKB jest wyraźnie niższy niż w rozwiniętych gospodarkach. Według moich szacunków firmy rodzinne według definicji przedsiębiorstw o tożsamości rodzinnej (36% ogólnej grupy przedsiębiorstw) odpowiadają za ok. 18% polskiego PKB. W krajach rozwiniętych ten odsetek przekracza 50%. – mówi Grzegorz Maliszewski, Główny Ekonomista Banku Millennium.

Wiele firm będących w posiadaniu rodziny podejmuje odważne decyzje i dynamicznie się rozwija. Lokalny zasięg swych działań osiąga 36% firm rodzinnych, podczas gdy na terenie Europy działa już tylko 12%.

Firmy rodzinne są podstawą realnej gospodarki UE i inkubatorami przedsiębiorczości.

Długoterminowa wizja, zaangażowanie na rzecz społeczności, w których żyją i umiejętność adaptacji do szybko zmieniających się warunków jest częścią ich DNA. Ich celem jest ciągłość, a nie maksymalizacja, w bliskiej perspektywie, ceny akcji, a ich kultura promuje wartości ponad zysk. – podsumowuje Alfonso Libano, Prezes European Family Businesses.

Przedsiębiorców rodzinnych łączy zatem wiele. Jak stwierdził Mikołaj Placek, Prezes Zarządu Oknoplast, wartości firmy rodzinnej, niezależnie od tego, w którym znajduje się ona pokoleniu, zawsze powinny pozostawać te same. (…) DNA firmy to coś stałego, trwałego i ponadczasowego, możliwe są jedynie nieznaczne modyfikacje w przypadku zmieniającego się otoczenia.

Informacje o raporcie

Raport „Firma rodzinna to marka” zawiera podsumowanie wyników prac badawczych realizowanych przez Instytut Biznesu Rodzinnego w okresie luty 2016 – październik 2016, w ramach projektu Statystyka firm rodzinnych realizowanego z grantu udzielonego przez Komisję Europejską (692654-18/12/2015). Głównym celem postawionym w badaniu było określenie udziału przedsiębiorstw rodzinnych w ogólnej liczbie przedsiębiorstw w Polsce. Projekt realizowano również w Bułgarii, we Włoszech, w Danii, Finlandii, Holandii i na Malcie.

Podmiotem zamawiającym była Agencja Wykonawcza ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EASME). Projekt realizowany był w ramach Programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw MŚP (COSME) 2014-2020, przyjęty przez rozporządzenie (UE) nr 1287/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2013 roku.

Raport można pobrać z tej strony: www.ibrpolska.pl