Powiązane artykuły
Polska właśnie wchodzi w czas wielkiej zmiany pokoleniowej. Setki tysięcy firm zakładanych w latach 90. przez pierwsze pokolenie przedsiębiorców rodzinnych staje dziś przed koniecznością przekazania pałeczki. Nie chodzi tylko o stanowisko prezesa, kluczowa jest również strategia właścicielska. I tu zaczynają się najtrudniejsze rozmowy. Czy udziały powinny zostać podzielone równo? Czy któryś z potomków ma większe predyspozycje, by prowadzić firmę? A może firma nie jest w stanie zaspokoić potrzeb wszystkich członków rodziny?
Z naszego doświadczenia doradczego wynika jedno: niewyjaśnione zasady właścicielstwa i brak strategii właścicielskiej to największe zagrożenie dla długowieczności firm rodzinnych. Właśnie dlatego to pytanie – ilu właścicieli może mieć jedna firma – jest dziś tak ważne.
Rodzina chce równo. Firma potrzebuje mądrze
Już samo przekazywanie własności bywa pułapką. Rodzice chcą być sprawiedliwi wobec wszystkich dzieci. Z punktu widzenia rodziny – to naturalne. Ale z punktu widzenia firmy – może to być niebezpieczne. Firma, która ma jednego właściciela, działa sprawniej. Im więcej właścicieli – tym większe ryzyko konfliktu, braku decyzyjności, sprzecznych wizji.
Wielu przedsiębiorców zakładało firmy, które miały „wyżywić rodzinę”. Ale czy dziś, po 30 latach, ta sama firma jest w stanie zabezpieczyć cztery, pięć, siedem rodzin? Zwłaszcza w czasach presji kosztowej, inflacji i globalnej konkurencji? Jeśli nie – trzeba podjąć trudne decyzje.
Wartość firmy musi rosnąć wraz z liczbą właścicieli
Jürgen Kluge, były prezes Haniel, powiedział kiedyś, że skoro rodzina rośnie o 8% rocznie, to firma musi rosnąć w podobnym tempie – tylko wtedy utrzyma poziom dywidendy. Dlatego największe firmy rodzinne Niemiec, takie jak Henkel czy Heraeus, nie tylko mają najwięcej właścicieli – ale są też najbardziej wartościowe. Bo wzrost liczby właścicieli musi iść w parze ze wzrostem wartości przedsiębiorstwa.
Konflikt właścicielski niszczy wartość
„Największym wrogiem wartości jest kłótnia” – powtarza Brun-Hagen Hennerkes. Jego kolega Mark Binz dodaje: „Każdy konflikt akcjonariuszy niszczy kapitał – zarówno ekonomiczny, jak i emocjonalny”. Firmy prowadzone przez rodzeństwo lub kuzynostwo są szczególnie narażone na takie spory. Dlatego niektóre rodziny wybierają model jednego właściciela operacyjnego – tzw. następcy tronu. Inni, jak Piotr Voelkel, decydują się na podział majątku według kompetencji: każdy bierze to, czym potrafi zarządzać.
Ile właścicieli – tyle punktów widzenia
W Polsce coraz więcej rodzin ma za sobą skomplikowane historie: rozwody, powtórne małżeństwa, dzieci z różnych związków. Do tego dochodzą pytania: czy małżonkowie mogą być współwłaścicielami? Czy bierze się pod uwagę dzieci partnera? Jak traktować związki nieformalne?
Nie ma jednej odpowiedzi. Ale jedna zasada jest pewna: trzeba to wcześniej ustalić. Każda rodzina musi określić własne zasady przynależności do rodziny właścicielskiej – kto nią jest, jakie ma prawa, jakie obowiązki. Tylko wtedy można budować zaufanie i wspólną odpowiedzialność.
Nie wszystko dziedziczy się z krwią – strategia właścicielska
Własność to nie tylko krew. To także zaangażowanie, kompetencje, poczucie odpowiedzialności. Firmy rodzinne często popełniają błąd, wykluczając zięciów, synowe, partnerów – a przecież wielu z nich ma potencjał, lojalność i zaangażowanie. Traktowanie ich jako ludzi drugiej kategorii szkodzi rodzinie i firmie.
Z drugiej strony, dzieci, które nie są zaangażowane, ale mają udziały, muszą wiedzieć, co to znaczy być właścicielem. Wymaga to edukacji, rozmów, strategii. To nie przychodzi samo.
Ilu właścicieli może mieć jedna firma – podsumowanie
Własność firmy rodzinnej to nie tylko formalność. To zobowiązanie, które wymaga refleksji, odwagi i dobrego planu. W Polsce zbliżająca się fala sukcesji to nie tylko wyzwanie operacyjne, ale też ogromna szansa na ugruntowanie wartości i tożsamości rodzin biznesowych. Ale tylko wtedy, jeśli nie uciekniemy przed trudnymi pytaniami.
Ilu właścicieli może mieć jedna firma? Tylu, ilu potrafi wspólnie podejmować decyzje i działać dla dobra całego systemu – rodziny i firmy.
Jeśli czujesz, że Twoja firma stoi właśnie w takim miejscu – zapraszam do rozmowy. Możemy wspólnie przygotować plan, który zabezpieczy przyszłość i firmie, i rodzinie.
Cytując dane z artykułu, podaj źródło: Peter May, Adrianna Lewandowska, Ilu właścicieli może mieć jedna firma?, Portal: FamilyBusiness Magazine 2025, https://familybusiness.ibrpolska.pl.
