Powiązane artykuły

Nepotyzm polega na faworyzowaniu członków rodziny lub przyjaciół pod względem ekonomicznym lub w kwestii zatrudnienia. Przykładowo jest to sytuacja, gdy dana osoba przyjmuje do pracy przyjaciół lub członków rodziny, nie zważając na to, czy mają odpowiednie kwalifikacje. Taka praktyka może mieć szkodliwy wpływ na firmę, ponieważ może ona spowodować utratę poparcia pozostałych, niefaworyzowanych pracowników. Obniża ona również jakość zarządzania i kreatywność zarządu oraz prowadzi do stosowania kryteriów niezwiązanych z kompetencjami czy osiąganymi wynikami, które stanowią ważny wkład do prowadzonego biznesu.

Niektóre przedsiębiorstwa rodzinne wprowadziły zakaz nepotyzmu – nie pozwalają spokrewnionym lub spowinowaconym członkom rodziny na pracę w tym samym dziale lub w tej samej firmie. Jednak wiele mniejszych firm rodzinnych postrzega nepotyzm w sposób pozytywny, jako możliwość pozyskania taniej siły roboczej. Nowozatrudnieni członkowie rodziny przechodzą szkolenie w zakresie zarządzania, co, hipotetycznie, ma pozwolić na zapewnienie ciągłości działalności firmy po przejściu na emeryturę lub śmierci przedstawicieli starszego pokolenia. W małych przedsiębiorstwach nepotyzm funkcjonuje wręcz jako synonim do słowa „dziedziczenie”.

Taki sposób myślenia jest błędny. Kryteria, które powinny być brane pod uwagę przy zatrudnianiu, to kompetencje oraz wysokie wyniki w pracy, które dopiero mogą dać podstawę do przejęcia biznesu. Żadna firma nie powinna tolerować pracowników, kórzy nie posiadają odpowiednich umiejętności. Nepotym sam w sobie nie może być uznany za dobry lub zły. Zyskuje on nacechowanie pozytywne lub negatywne w zależności od tego, w jaki sposób się go wykorzystuje.

Doświadczenie pokazuje, że nepotyzm może być skuteczny tylko wtedy, gdy członkowie rodziny żyją w zgodzie, a osoba, która ma przejąć firmę posiada odpowiednie kompetencje. Przez ponad czterdzieści lat pracy w biznesie przedsiębiorczości rodzinnej musiałem pośredniczyć w rozwiązywaniu problemów związanych z brakiem niezbędnych umiejętności u jednego lub kilku członków rodziny, przez co nie byli oni w stanie poradzić sobie z wyzwaniami danego stanowiska oraz z obowiązkami, jakie pociągało ono za sobą. Jedną z najważniejszych rzeczy, jaką rodzice mogą przekazać swoim dzieciom, jest nauczenie ich jak należy podjąć się danego zadania i wykonać je porządnie, wykorzystując swoje umiejętności. Ogólnie rzecz biorąc zadanie rodzica polega na wychowaniu dzieci na osoby odpowiedzialne, które będą miały wysoką samoocenę i które będą niezależne.

Proces ten jest zależny od wartości wyznawanych przez rodziców. Rodzice muszą wpoić swoim dzieciom uniwersalne wartości, takie jak bycie szczerym, uczciwym i godnym zaufania, oraz nauczyć ich szacunku do innych. Większość z rodziców – przedsiębiorców skupia się jedynie na przekazaniu znaczenia takich cech jak bycie przedsiębiorczym czy dawanie z siebie wszystkiego na każdym kroku. Powyższe wartości są uniwersalne i można je spotkać w każdej kulturze. Co więcej, to właśnie one cechują dobrego pracownika.

W przypadku gdy rodzic nie potrafi przekazać wartości swojemu potomstwu, może to prowadzić do sytuacji, w której dzieci żyją w przekonaniu, że wszystko się im należy oraz że są one w pewien sposób uprzywilejowane. Takie roszczeniowe dzieci nie są w stanie zauważyć związku między włożonym wysiłkiem a nagrodą. To może okazać się problematyczne, gdy podejmują one pracę w firmie rodzinnej, ponieważ wydaje im się, że skoro są uprzywilejowane, to nie muszą stosować się do tych samych zasad co „zwykli ludzie”. Przykładem tego może być spóźnianie się do pracy. Ponadto tacy sukcesorzy mogą żyć w przekonaniu, że nie muszą starać się w taki sam sposób jak inni pracownicy oraz że nie muszą zasłużyć na miejsce w firmie poprzez ciężką pracę i udowadnianie swoich kompetencji.

DOBRY rodzaj nepotyzmu

Niemniej jednak istnieje taki rodzaj nepotyzmu, który, jak zauważyłem, dobrze funkcjonuje w wielu firmach. Każde przedsiębiorstwo potrzebuje kompetentnych i godnych zaufania pracowników. „Dobry nepotyzm” działa w sposób następujący: masz pracownika, który posiada odpowiednie umiejętności i który od wielu lat pracuje w twojej firmie. Ponadto jest on lojalny i godny zaufania, a wartości, jakimi kieruje się w życiu, pokrywają się z Twoimi. Następnym krokiem jest spytanie go o to, czy zna kogoś podobnego do siebie, kto szukałby pracy. Może ma on przyjaciela, brata, syna czy córkę, kogoś, kto posiada te same cechy?

Powinno to prowadzić do dyskusji na temat wartości, którymi kierujesz się Ty i Twoja firma, i których także oczekujesz od swoich pracowników. W dyskusji tej powinieneś starać się przytoczyć przykłady ilustrujące sposób, w jaki twój pracownik wykorzystywał te wartości przy wykonywaniu swoich obowiązków. Jednakże pamiętaj, że ma to być dyskusja, a nie tylko Twój monolog, oraz że ma ona na celu znalezienie wspólnego języka z pracownikiem na poziomie kultywowanych wartości. Gdy już dogadacie się w kwestii wartości wyznawanych przez Ciebie i przez Twojego pracownika, wtedy możesz spróbować dopytać go o imiona krewnych lub przyjaciół, których mógłby polecić na dane stanowisko.

Po otrzymaniu danych takiej osoby powinieneś zaprosić ją na spotkanie, na którym opowiesz jej historię założenia firmy, a także wymienisz wartości, jakimi kierujesz się Ty i Twoja rodzina oraz w jaki sposób przysłużyły się one firmie. Odnieś się również do własnych doświadczeń. W trakcie dyskusji spróbuj podpytać swojego potencjalnego pracownika o to, w jaki sposób wykorzystywał on wyznawane przez siebie wartości przy podejmowaniu decyzji w poprzednim miejscu pracy, a następnie POCZEKAJ na jego odpowiedź.

To pozwoli tej osobie na przemyślenie swoich priorytetów, zarówno w życiu zawodowym, jak i w życiu prywatnym, a także na zastanowienie się, jaką osobą jest w rzeczywistości. Ciekawe byłoby również zapytanie o to, czy ta osoba musiała kiedyś dokonać zmiany swoich wartości. To pozwoli na lepsze poznanie takiej osoby. Szczególnie, że praktycznie każdy musiał chociaż raz w życiu pójść na kompromis w kwestii wyznawanych wartości. W przypadku gdy ktoś twierdzi inaczej, na usta cisną mi się następujące słowa: „To bardzo ciekawe. W jaki sposób udało Ci się trafić do tak idealnego świata?”. Następnie opowiadam takiej osobie o tym, jak ja musiałem iść na kompromis w różnych sytuacjach, które miały miejsce w moim życiu, co za każdym razem daje pole do dalszej dyskusji. Na tym etapie jesteś już w stanie stwierdzić, czy dana osoba nadaje się na stanowisko. A proces ten został zapoczątkowany przez zaufanego pracownika, który osiąga wysokie wyniki i który kieruje się tymi samymi wartościami w życiu co Ty. Co więcej, jeśli zatrudnisz osobę, z którą przeprowadziłeś wyżej wspomnianą dyskusję, na pewno nie zapomni ona o waszej rozmowie i o tym, co zostało powiedziane w trakcie. To będzie stanowiło podstawę do nawiązania relacji pomiędzy Twoim pracownikiem a Tobą i Twoją firmą. Ponadto będzie on prawdopodobnie opowiadać innym o tym doświadczeniu oraz o tym, dla jakiej wspaniałej firmy pracuje. Opisze ją zapewne jako miejsce, gdzie pracodawca naprawdę dba o swoich pracowników.

Przejdźmy więc do szybkiego podsumowania:

Musisz przekazać swoim dzieciom uniwersalne wartości oraz pamiętać o obowiązkach, jakie spoczywają na rodzicu. W przypadku gdy nie wykonasz tego zadania, poniesiesz porażkę jako rodzic.
Nigdy nie pozbawiaj swoich dzieci szansy na zrozumienie związku między włożonym wysiłkiem a nagrodą.
Dopilnuj tego, by kryteriami, jakimi kierujesz się przy zatrudnianiu kogoś, były kompetencje danej osoby oraz dobre wyniki w pracy.
Zdawaj sobie sprawę z tego, jakimi wartościami kierujesz się w życiu i staraj się dyskutować z innymi na ich temat oraz na temat tego, w jaki sposób pomagają ci one przy podejmowaniu decyzji i jak wpływają na twoje życie.

—

Autor: David Bork – Family Business Consultant, Stany Zjednoczone; CEO, Family Business Matters
Źródło: https://www.familybusinessmatters.consulting/is-there-a-good-kind-of-nepotism
Tłumaczenie: Magdalena Frączek